सामान्य विज्ञान Important Questions Chapter 9 Class 6 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

गती व गतीचे प्रकार

लहान प्रश्न

1. गती म्हणजे काय?

→ जर वस्तू सतत आपले स्थान बदलत असेल, तर तिला गती म्हणतात.

2. गतीचे किती प्रकार आहेत?

→ गतीचे 5 प्रमुख प्रकार आहेत – रेषीय, वर्तुळाकार, आंदोलित, नियतकालिक आणि यादृच्छिक गती.

3. रेषीय गती म्हणजे काय?

→ वस्तू एका सरळ रेषेत प्रवास करत असेल, तर ती रेषीय गती आहे.

4. वर्तुळाकार गती म्हणजे काय?

→ जर वस्तू एका वर्तुळाच्या मार्गावर फिरत असेल, तर ती वर्तुळाकार गती आहे.

5. यादृच्छिक गती म्हणजे काय?

→ वस्तूची दिशा आणि वेग ठरलेला नसेल, तर ती यादृच्छिक गती आहे.

6. आंदोलित गती म्हणजे काय?

→ जर वस्तू एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी हेलकावे खात असेल, तर ती आंदोलित गती आहे.

7. चाल म्हणजे काय?

→ विशिष्ट वेळेत वस्तूने पार केलेले अंतर म्हणजे चाल.

8. घड्याळाच्या काट्याची गती कोणती आहे?

→ घड्याळाच्या काट्याची गती वर्तुळाकार आणि नियतकालिक आहे.

9. सैनिकांच्या चालण्याची गती कोणत्या प्रकारची असते?

→ सैनिक एकसमान रेषीय गतीने चालतात.

10. पंख्याच्या पात्यांची गती कोणत्या प्रकारची असते?

→ पंख्याच्या पात्यांची गती वर्तुळाकार असते.

लांब प्रश्न

1. गती आणि स्थिरता यात काय फरक आहे?

→ गती म्हणजे वस्तूचे स्थान सतत बदलणे, जसे सायकल चालवणे, तर स्थिरता म्हणजे वस्तू एका जागी राहणे, जसे खुर्ची.

2. नियतकालिक गती म्हणजे काय? उदाहरण द्या.

→ जी गती ठराविक वेळेनंतर पुन्हा होते तिला नियतकालिक गती म्हणतात. उदा. घड्याळाचा सेकंद काटा 60 सेकंदांनी पूर्ण फेरी करतो.

3. वर्तुळाकार गतीची दोन उदाहरणे द्या.

→ पंखा गोल फिरतो आणि पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते, त्यामुळे दोन्ही उदाहरणे वर्तुळाकार गतीची आहेत.

4. रेषीय एकसमान आणि रेषीय असमान गतीत काय फरक आहे?

→ रेषीय एकसमान गतीत वस्तू समान वेगाने चालते, जसे की सैनिकांचे चालणे, तर असमान गतीत वेग बदलत राहतो, जसे सायकल चालवणे.

5. सायकल चालवताना कोणत्या प्रकारच्या गती दिसतात?

→ सायकल चालवताना सुरुवातीला रेषीय असमान गती, वळण घेताना वर्तुळाकार गती, आणि ब्रेक लावताना घर्षण बल कार्यरत असते.

6. झोपाळ्याच्या हालचालीला कोणती गती म्हणतात?

→ झोपाळा पुढे-मागे हेलकावत असल्याने त्याला आंदोलित गती म्हणतात आणि तो ठराविक वेळेत पुन्हा त्या स्थितीत येतो, त्यामुळे तो नियतकालिक गतीचाही प्रकार आहे.

7. फुलपाखराच्या गतीचा प्रकार कोणता आहे?

→ फुलपाखरू एकाच दिशेने न जाता सतत वेगवेगळ्या दिशांना जाते, म्हणून त्याची गती यादृच्छिक गती आहे.

8. गती मोजण्यासाठी कोणता नियम वापरला जातो?

→ गती मोजण्यासाठी “चाल = पार केलेले अंतर ÷ लागलेला वेळ” हा नियम वापरला जातो, जसे 100 मीटर 10 सेकंदांत पार केल्यास चाल 10 m/s होते.