सामान्य विज्ञान Important Questions Chapter 8 Class 6 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

आपली अस्थिसंस्था व त्वचा

लहान प्रश्न

1. अस्थिसंस्था म्हणजे काय?

→ शरीराला आधार देणारी आणि हालचाल करण्यास मदत करणारी हाडांची रचना म्हणजे अस्थिसंस्था.

2. आपल्या शरीरात किती हाडे आहेत?

→ आपल्या शरीरात 206 हाडे आहेत.

3. पाठीच्या कण्यात किती मणके असतात?

→ पाठीच्या कण्यात एकूण 33 मणके असतात.

4. शरीरातील सर्वात मोठे हाड कोणते आहे?

→ मांड्याचे हाड (उर्विका) हे शरीरातील सर्वात मोठे आणि मजबूत हाड आहे.

5. शरीरातील सर्वात लहान हाड कोणते आहे?

→ कानातील “कडी” हाड हे सर्वात लहान आहे.

6. सांधा म्हणजे काय?

→ दोन किंवा अधिक हाडांना जोडणाऱ्या भागाला सांधा म्हणतात.

7. सांध्यांचे प्रकार किती आहेत?

→ सांध्यांचे चार प्रकार आहेत – बिजागिरीचा, उखळीचा, सरकता आणि अचल सांधा.

8. कवटीमध्ये किती हाडे असतात?

→ कवटीमध्ये एकूण 22 हाडे असतात.

9. पाठीचा कणा कोणत्या अवयवाचे संरक्षण करतो?

→ पाठीचा कणा चेतारज्जूचे संरक्षण करतो.

10. छातीचा पिंजरा कोणत्या अवयवांचे संरक्षण करतो?

→ छातीचा पिंजरा हृदय आणि फुफ्फुसांचे संरक्षण करतो.

11. त्वचा म्हणजे काय?

→ शरीराचे संरक्षण करणारे बाह्य आवरण म्हणजे त्वचा.

12. त्वचेचे किती थर असतात?

→ त्वचेचे दोन थर असतात – बाह्यत्वचा आणि अंतत्वचा.

13. मेलॅनिन म्हणजे काय?

→ मेलॅनिन हे त्वचेला रंग देणारे रंगद्रव्य आहे.

14. त्वचेची कोणती कार्ये आहेत?

→ त्वचा संरक्षण करते, तापमान नियंत्रित ठेवते आणि स्पर्शज्ञान देते.

15. घाम का येतो?

→ शरीराचे तापमान कमी करण्यासाठी घाम निर्माण होतो.

लांब प्रश्न

1. अस्थिसंस्था म्हणजे काय? तिची कोणती कार्ये आहेत?

→ शरीराला आधार देणारी, संरक्षण करणारी आणि हालचाल करण्यास मदत करणारी हाडांची रचना म्हणजे अस्थिसंस्था. ती शरीराला योग्य आकार देते आणि अंतर्गत अवयवांचे संरक्षण करते.

2. हाडांचे प्रकार किती आणि कोणते आहेत?

→ हाडांचे 4 प्रकार आहेत – (1) लांबट हाडे (पाय, हात), (2) चपटी हाडे (कवटी, छाती), (3) लहान हाडे (मनगट, घोटा), (4) अनियमित हाडे (पाठीचा कणा).

3. सांधे किती प्रकारचे असतात? उदाहरणे द्या.

→ सांधे 4 प्रकारचे असतात – (1) बिजागिरीचा सांधा (गुडघा, कोपर), (2) उखळीचा सांधा (खांदा, नितंब), (3) सरकता सांधा (मनगट, घोटा), (4) अचल सांधा (कवटी).

4. पाठीच्या कण्याचे कार्य काय आहे?

→ पाठीचा कणा शरीराला आधार देतो आणि चेतारज्जूचे संरक्षण करतो. यामध्ये 33 मणके असतात, जे एकमेकांशी जोडलेले असतात.

5. त्वचा म्हणजे काय? तिची कार्ये सांगा.

→ त्वचा शरीराचे बाह्य संरक्षण कवच आहे, जी शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवते, घाम बाहेर टाकते आणि स्पर्शज्ञान देते. ती शरीराला जंतू आणि धोकादायक किरणांपासून वाचवते.

6. मेलॅनिनचे कार्य काय आहे?

→ मेलॅनिन त्वचेचा रंग ठरवते आणि अतिनील किरणांपासून शरीराचे संरक्षण करते. अधिक मेलॅनिन असलेली त्वचा गडद, तर कमी मेलॅनिन असलेली त्वचा फिकट असते.

7. अस्थिभंग म्हणजे काय? त्यावेळी काय करावे?

→ हाड तुटण्याच्या अवस्थेला अस्थिभंग म्हणतात. अशावेळी तुटलेला भाग हलवू नये, वैद्यकीय मदत घ्यावी आणि एक्स-रे करून योग्य उपचार करावा.

8. शरीरातील सर्वात लहान आणि मोठे हाड कोणते आहे?

→ कानातील “कडी” हाड सर्वात लहान असून तांदळाच्या दाण्याएवढे असते, तर मांड्याचे “उर्विका” हाड सर्वात मोठे आणि मजबूत असते.

9. कवटी किती हाडांनी बनलेली आहे? तिचे कार्य काय आहे?

→ कवटी 22 हाडांनी बनलेली असून ती मेंदूचे संरक्षण करते. खालचा जबडा वगळता कवटीतील इतर हाडे हलत नाहीत.

10. त्वचेची निगा कशी राखावी?

→ त्वचा स्वच्छ ठेवण्यासाठी रोज अंघोळ करावी, उन्हापासून संरक्षण करावे, पुरेसा पाणी प्या आणि आरोग्यदायी आहार घ्यावा. त्वचेच्या रंगावरून भेदभाव करू नये.