सजीव सृष्टी
लहान प्रश्न
1. सजीव आणि निर्जीव यामध्ये काय फरक आहे?
→ सजीवांना वाढ, श्वसन, अन्नग्रहण, पुनरुत्पादन आणि हालचाल होते, पण निर्जीवांना होत नाही.
2. सजीवांची वाढ कशी होते?
→ सजीवांचे शरीर आतून वाढते आणि प्राणी ठराविक वयापर्यंतच वाढतात, पण वनस्पती आयुष्यभर वाढतात.
3. प्रकाशसंश्लेषण म्हणजे काय?
→ वनस्पती सूर्यप्रकाशाच्या मदतीने स्वतःचे अन्न तयार करतात, याला प्रकाशसंश्लेषण म्हणतात.
4. श्वसन कशाला म्हणतात?
→ ऑक्सिजन घेऊन शरीरातील ऊर्जानिर्मिती आणि कार्बन डायऑक्साइड बाहेर टाकण्याच्या प्रक्रियेस श्वसन म्हणतात.
5. प्राण्यांमध्ये श्वसन कशाद्वारे होते?
→ प्राण्यांमध्ये श्वसनासाठी फुफ्फुसे, गिल्स, त्वचा किंवा ट्रॅकिया यांचा उपयोग केला जातो.
6. वनस्पतींचे श्वसन कशाद्वारे होते?
→ वनस्पती त्यांच्या खोड आणि पानांवरील सूक्ष्म छिद्रांद्वारे श्वसन करतात.
7. उत्सर्जन म्हणजे काय?
→ शरीरातील हानिकारक आणि निरुपयोगी पदार्थ बाहेर टाकण्याच्या प्रक्रियेला उत्सर्जन म्हणतात.
8. चेतनाक्षमता म्हणजे काय?
→ सजीव आपल्या सभोवतालच्या बदलांना प्रतिसाद देतात, यालाच चेतनाक्षमता म्हणतात.
9. उदा. कोणते प्राणी अंडी घालतात?
→ कोंबडी, मासा, साप आणि कासव हे प्राणी अंडी घालतात.
10. कायम एका जागी राहणारे सजीव कोणते?
→ वनस्पती एका जागी राहतात, पण त्यांची हालचाल होत असते.
11. सजीवांचा ठराविक जीवनकाल का असतो?
→ प्रत्येक सजीव एक ठराविक कालावधीपर्यंतच जगतो आणि नंतर मृत्यू पावतो.
12. सजीव पेशींपासून बनलेले असतात का?
→ होय, सजीव सूक्ष्म पेशींपासून बनलेले असतात.
लांब प्रश्न
1. प्राणी आणि वनस्पतींमध्ये काय फरक आहे?
→ प्राणी अन्नासाठी हालचाल करतात आणि इतरांवर अवलंबून असतात, तर वनस्पती स्वतः अन्न तयार करतात आणि हालचाल करत नाहीत.
2. प्रकाशसंश्लेषण प्रक्रिया कशी होते?
→ सूर्यप्रकाश, हरितद्रव्य, पाणी आणि कार्बन डायऑक्साइड यांच्या मदतीने वनस्पती अन्न तयार करतात आणि ऑक्सिजन बाहेर टाकतात.
3. प्राणी कोणत्या प्रकारे श्वसन करतात?
→ सस्तन प्राणी फुफ्फुसाने, मासे गिल्सने, गांडूळ त्वचेद्वारे आणि कीटक ट्रॅकियाद्वारे श्वसन करतात.
4. पुनरुत्पादन म्हणजे काय?
→ सजीव स्वतःसारखे नवीन जीव निर्माण करतात, यालाच पुनरुत्पादन म्हणतात.
5. उत्सर्जनाचे महत्त्व काय आहे?
→ शरीर निरोगी ठेवण्यासाठी उत्सर्जन आवश्यक असते, कारण त्यामुळे हानिकारक पदार्थ बाहेर टाकले जातात.
6. सजीव आपल्या वातावरणाशी कसे जुळवून घेतात?
→ सजीव आपल्या वातावरणानुसार अन्न, राहण्याची जागा आणि शरीररचना बदलतात, उदा. उंट वाळवंटात राहतो आणि मासे पाण्यात राहतात.
Leave a Reply