सामान्य विज्ञान Important Questions Chapter 10 Class 6 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

बल व बलाचे प्रकार

लहान प्रश्न

1. ऊष्णता म्हणजे काय?

→ पदार्थाला मिळणारी किंवा सोडलेली ऊर्जा.

2. थंड आणि गरम यांचा स्पर्श कसा वाटतो?

→ थंड वस्तू थंड आणि गरम वस्तू गरम वाटते.

3. थर्मामीटरचा उपयोग कशासाठी होतो?

→ तापमान मोजण्यासाठी.

4. दैनंदिन जीवनात ऊष्णतेचा उपयोग कुठे होतो?

→ स्वयंपाक, पाणी गरम करणे, इस्त्री करणे.

5. पारा थर्मामीटरमध्ये का वापरला जातो?

→ कारण तो तापमानानुसार प्रसरण पावतो.

6. तापमान कोणत्या एककात मोजले जाते?

→ डिग्री सेल्सियस (°C).

7. ऊष्णता कशामुळे प्रसारित होते?

→ वाहतुकीने, संवहनाने आणि किरणोत्सर्गाने.

8. सौरऊर्जा कोणत्या प्रकारची ऊर्जा आहे?

→ नूतनीकरणयोग्य ऊर्जा.

9. धातू ऊष्णता चांगल्या प्रकारे वहन करतात का?

→ होय, म्हणूनच त्यांचा उपयोग भांड्यांमध्ये केला जातो.

10. पाणी तापल्यावर वाफ का तयार होते?

→ कारण ते गॅस स्वरूपात बदलते.

11. कापडाच्या थरामुळे उष्णता टिकून राहते का?

→ होय, कारण ते थर्मल इन्सुलेशन देते.

12. सूर्यापासून पृथ्वीला ऊष्णता कशाने मिळते?

→ किरणोत्सर्गाने.

13. बर्फ वितळण्यासाठी ऊष्णता कशापासून मिळते?

→ आजूबाजूच्या वातावरणाकडून.

14. थंड पदार्थ ऊष्ण पदार्थाच्या संपर्कात आल्यास काय होते?

→ तो गरम होतो.

15. संसर्गजन्य ताप ओळखण्यासाठी कोणते उपकरण वापरतात?

→ डिजिटल थर्मामीटर.

लांब प्रश्न

1. संवहन म्हणजे काय?

→ द्रव किंवा वायूमधील गरम कण वर जातात आणि थंड कण खाली येतात, त्यामुळे उष्णता प्रसारित होते. हा प्रकार पाणी तापवताना किंवा हवेच्या हालचालींमध्ये दिसतो.

2. वाहनाने ऊष्णता कशी प्रसारित होते?

→ घन पदार्थांमध्ये उष्णता एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी थेट कणांद्वारे प्रवास करते. उदा. धातूच्या चमच्याचा एक टोक गरम केल्यास दुसरे टोकही गरम होते.

3. पृथ्वीवर तापमान नियंत्रण कोणत्या घटकांवर अवलंबून असते?

→ सूर्यापासून मिळणारी ऊर्जा, वातावरणातील वायू आणि समुद्र व जमिनीचे उष्णता शोषण्याचे व टिकवण्याचे गुणधर्म यावर अवलंबून असते.

4. गरम पदार्थ थंड का होतो?

→ गरम पदार्थ आजूबाजूच्या थंड वातावरणाकडे उष्णता गमावतो, ज्यामुळे तो थंड होतो. उदा. गरम चहा काही वेळाने खोलीच्या तापमानाला येतो.

5. किरणोत्सर्गाने उष्णता कशी प्रवास करते?

→ किरणोत्सर्गात उष्णतेचा प्रवास कोणत्याही माध्यमाशिवाय होतो. उदा. सूर्यापासून पृथ्वीपर्यंत उष्णता थेट प्रकाशकिरणांद्वारे पोहोचते.

6. दैनंदिन जीवनात थर्मामीटरचा उपयोग सांगा.

→ तापमान मोजण्यासाठी थर्मामीटरचा उपयोग केला जातो. उदा. शरीराचे तापमान मोजण्यासाठी, हवामान तपासण्यासाठी आणि प्रयोगशाळेत भिन्न पदार्थांचे तापमान मोजण्यासाठी.

7. कापूस थंडीत उबदार का वाटतो?

→ कापसामध्ये लहान हवेच्या थर असतात, जे शरीराची उष्णता आत टिकवतात. त्यामुळे कापडात हवा अडकून शरीराला थंडीत उबदारपणा मिळतो.

8. सौरऊर्जेचा उपयोग कोणत्या क्षेत्रांमध्ये होतो?

→ सौरऊर्जा वीज निर्मिती, पाणी गरम करणे, स्वयंपाक (सौर कुकर), आणि सौर दिवे यांसाठी वापरली जाते. ही स्वच्छ आणि पुनर्वापरयोग्य ऊर्जा आहे.