बल व बलाचे प्रकार
लहान प्रश्न
1. ऊष्णता म्हणजे काय?
→ पदार्थाला मिळणारी किंवा सोडलेली ऊर्जा.
2. थंड आणि गरम यांचा स्पर्श कसा वाटतो?
→ थंड वस्तू थंड आणि गरम वस्तू गरम वाटते.
3. थर्मामीटरचा उपयोग कशासाठी होतो?
→ तापमान मोजण्यासाठी.
4. दैनंदिन जीवनात ऊष्णतेचा उपयोग कुठे होतो?
→ स्वयंपाक, पाणी गरम करणे, इस्त्री करणे.
5. पारा थर्मामीटरमध्ये का वापरला जातो?
→ कारण तो तापमानानुसार प्रसरण पावतो.
6. तापमान कोणत्या एककात मोजले जाते?
→ डिग्री सेल्सियस (°C).
7. ऊष्णता कशामुळे प्रसारित होते?
→ वाहतुकीने, संवहनाने आणि किरणोत्सर्गाने.
8. सौरऊर्जा कोणत्या प्रकारची ऊर्जा आहे?
→ नूतनीकरणयोग्य ऊर्जा.
9. धातू ऊष्णता चांगल्या प्रकारे वहन करतात का?
→ होय, म्हणूनच त्यांचा उपयोग भांड्यांमध्ये केला जातो.
10. पाणी तापल्यावर वाफ का तयार होते?
→ कारण ते गॅस स्वरूपात बदलते.
11. कापडाच्या थरामुळे उष्णता टिकून राहते का?
→ होय, कारण ते थर्मल इन्सुलेशन देते.
12. सूर्यापासून पृथ्वीला ऊष्णता कशाने मिळते?
→ किरणोत्सर्गाने.
13. बर्फ वितळण्यासाठी ऊष्णता कशापासून मिळते?
→ आजूबाजूच्या वातावरणाकडून.
14. थंड पदार्थ ऊष्ण पदार्थाच्या संपर्कात आल्यास काय होते?
→ तो गरम होतो.
15. संसर्गजन्य ताप ओळखण्यासाठी कोणते उपकरण वापरतात?
→ डिजिटल थर्मामीटर.
लांब प्रश्न
1. संवहन म्हणजे काय?
→ द्रव किंवा वायूमधील गरम कण वर जातात आणि थंड कण खाली येतात, त्यामुळे उष्णता प्रसारित होते. हा प्रकार पाणी तापवताना किंवा हवेच्या हालचालींमध्ये दिसतो.
2. वाहनाने ऊष्णता कशी प्रसारित होते?
→ घन पदार्थांमध्ये उष्णता एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी थेट कणांद्वारे प्रवास करते. उदा. धातूच्या चमच्याचा एक टोक गरम केल्यास दुसरे टोकही गरम होते.
3. पृथ्वीवर तापमान नियंत्रण कोणत्या घटकांवर अवलंबून असते?
→ सूर्यापासून मिळणारी ऊर्जा, वातावरणातील वायू आणि समुद्र व जमिनीचे उष्णता शोषण्याचे व टिकवण्याचे गुणधर्म यावर अवलंबून असते.
4. गरम पदार्थ थंड का होतो?
→ गरम पदार्थ आजूबाजूच्या थंड वातावरणाकडे उष्णता गमावतो, ज्यामुळे तो थंड होतो. उदा. गरम चहा काही वेळाने खोलीच्या तापमानाला येतो.
5. किरणोत्सर्गाने उष्णता कशी प्रवास करते?
→ किरणोत्सर्गात उष्णतेचा प्रवास कोणत्याही माध्यमाशिवाय होतो. उदा. सूर्यापासून पृथ्वीपर्यंत उष्णता थेट प्रकाशकिरणांद्वारे पोहोचते.
6. दैनंदिन जीवनात थर्मामीटरचा उपयोग सांगा.
→ तापमान मोजण्यासाठी थर्मामीटरचा उपयोग केला जातो. उदा. शरीराचे तापमान मोजण्यासाठी, हवामान तपासण्यासाठी आणि प्रयोगशाळेत भिन्न पदार्थांचे तापमान मोजण्यासाठी.
7. कापूस थंडीत उबदार का वाटतो?
→ कापसामध्ये लहान हवेच्या थर असतात, जे शरीराची उष्णता आत टिकवतात. त्यामुळे कापडात हवा अडकून शरीराला थंडीत उबदारपणा मिळतो.
8. सौरऊर्जेचा उपयोग कोणत्या क्षेत्रांमध्ये होतो?
→ सौरऊर्जा वीज निर्मिती, पाणी गरम करणे, स्वयंपाक (सौर कुकर), आणि सौर दिवे यांसाठी वापरली जाते. ही स्वच्छ आणि पुनर्वापरयोग्य ऊर्जा आहे.
Leave a Reply