सामान्य विज्ञान Important Questions Chapter 1 Class 6 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन

लहान प्रश्न

1. नैसर्गिक संसाधने कोणती आहेत?

→ हवा, पाणी आणि जमीन ही महत्त्वाची नैसर्गिक संसाधने आहेत.

2. वातावरण म्हणजे काय?

→ पृथ्वीभोवती असलेल्या हवेच्या थराला वातावरण म्हणतात.

3. हवेतील प्रमुख घटक कोणते आहेत?

→ नायट्रोजन, ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर वायू.

4. ऑक्सिजनचा उपयोग काय आहे?

→ ऑक्सिजन श्वसनासाठी आणि ज्वलनासाठी उपयोगी आहे.

5. कार्बन डायऑक्साइड कशासाठी वापरला जातो?

→ वनस्पती प्रकाशसंश्लेषणासाठी कार्बन डायऑक्साइड वापरतात.

6. ओझोनचा थर कशासाठी उपयोगी आहे?

→ ओझोनचा थर सूर्याच्या अतिनील किरणांपासून पृथ्वीचे संरक्षण करतो.

7. पृथ्वीवरील पाण्याचे प्रमाण किती आहे?

→ पृथ्वीवर ७१% पाणी आणि २९% जमीन आहे.

8. गोड्या पाण्याचा सर्वाधिक साठा कोठे आहे?

→ हिमनद्या आणि बर्फाच्या स्वरूपात गोड्या पाण्याचा सर्वाधिक साठा आहे.

9. पाण्याचे किती प्रकार आहेत?

→ गोडे पाणी, खारट पाणी आणि भूजल.

10. मृदा म्हणजे काय?

→ झाडे, गवत आणि खनिजांनी तयार झालेली सुपीक जमीन म्हणजे मृदा.

11. मृदेची निर्मिती कशी होते?

→ पाऊस, वारा आणि तापमानामुळे खडकांचे छोटे तुकडे होऊन मृदा तयार होते.

12. मृदेतील जैविक घटक कोणते आहेत?

→ सूक्ष्मजीव, गांडुळे, झाडांच्या मुळ्या आणि प्राण्यांचे अवशेष.

13. हवेचे प्रदूषण कशामुळे होते?

→ वाहने, कारखाने आणि जळणारे इंधन यामुळे हवेचे प्रदूषण होते.

14. पाणी वाचवण्यासाठी काय करावे?

→ पाणी काटकसरीने वापरावे, झाडे लावावीत आणि पावसाचे पाणी साठवावे.

15. नैसर्गिक संसाधने का जपली पाहिजेत?

→ भविष्यातील पिढ्यांसाठी आणि पर्यावरणाच्या संतुलनासाठी नैसर्गिक संसाधने जपली पाहिजेत.

लांब प्रश्न

1. हवेतील वायू कोणते आणि त्यांचे उपयोग काय आहेत?

→ हवेतील वायूंमध्ये नायट्रोजन, ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड आणि निष्क्रीय वायू असतात. नायट्रोजन प्रथिनांसाठी, ऑक्सिजन श्वसनासाठी आणि कार्बन डायऑक्साइड वनस्पतींच्या अन्ननिर्मितीसाठी उपयुक्त आहे.

2. ओझोनचा थर पृथ्वीला कसा मदत करतो?

→ ओझोनचा थर सूर्याच्या घातक अतिनील किरणांना पृथ्वीपर्यंत पोहोचू देत नाही, त्यामुळे सजीवांचे संरक्षण होते.

3. पाणी जीवनासाठी का महत्त्वाचे आहे?

→ पाणी श्वसन, अन्न शिजवणे, शेती आणि स्वच्छतेसाठी आवश्यक आहे, तसेच सजीवांच्या शरीरातील महत्त्वाचा घटक आहे.

4. समुद्रातील पाणी आपण का पिऊ शकत नाही?

→ समुद्रातील पाणी खारट असल्यामुळे ते थेट पिण्यासाठी योग्य नाही, परंतु मीठ वेगळे करून ते गोडे करता येते.

5. मृदा संरक्षणासाठी कोणते उपाय करावेत?

→ झाडे लावावीत, मृदासंरक्षणासाठी बंधारे आणि तटबंदी करावी आणि योग्य शेतीपद्धती अवलंबाव्यात.

6. हवेचे प्रदूषण कशामुळे होते आणि त्याचे परिणाम काय आहेत?

→ वाहने, कारखाने आणि प्लास्टिक जाळल्याने हवेचे प्रदूषण होते, यामुळे श्वसनाचे आजार आणि तापमानवाढ होते.

7. नैसर्गिक संसाधने जपण्यासाठी काय करावे?

→ पाणी वाचवावे, वनीकरण करावे, हवामान बदल रोखण्यासाठी प्रदूषण कमी करावे आणि साधनसंपत्तीचा विवेकाने वापर करावा.

8. मृदेच्या सुपीकतेसाठी कोणते घटक आवश्यक असतात?

→ सेंद्रिय पदार्थ, खनिजे, सूक्ष्मजीव आणि योग्य प्रमाणात ओलावा मृदेच्या सुपीकतेसाठी आवश्यक असतात.