नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन
लहान प्रश्न
1. नैसर्गिक संसाधने कोणती आहेत?
→ हवा, पाणी आणि जमीन ही महत्त्वाची नैसर्गिक संसाधने आहेत.
2. वातावरण म्हणजे काय?
→ पृथ्वीभोवती असलेल्या हवेच्या थराला वातावरण म्हणतात.
3. हवेतील प्रमुख घटक कोणते आहेत?
→ नायट्रोजन, ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर वायू.
4. ऑक्सिजनचा उपयोग काय आहे?
→ ऑक्सिजन श्वसनासाठी आणि ज्वलनासाठी उपयोगी आहे.
5. कार्बन डायऑक्साइड कशासाठी वापरला जातो?
→ वनस्पती प्रकाशसंश्लेषणासाठी कार्बन डायऑक्साइड वापरतात.
6. ओझोनचा थर कशासाठी उपयोगी आहे?
→ ओझोनचा थर सूर्याच्या अतिनील किरणांपासून पृथ्वीचे संरक्षण करतो.
7. पृथ्वीवरील पाण्याचे प्रमाण किती आहे?
→ पृथ्वीवर ७१% पाणी आणि २९% जमीन आहे.
8. गोड्या पाण्याचा सर्वाधिक साठा कोठे आहे?
→ हिमनद्या आणि बर्फाच्या स्वरूपात गोड्या पाण्याचा सर्वाधिक साठा आहे.
9. पाण्याचे किती प्रकार आहेत?
→ गोडे पाणी, खारट पाणी आणि भूजल.
10. मृदा म्हणजे काय?
→ झाडे, गवत आणि खनिजांनी तयार झालेली सुपीक जमीन म्हणजे मृदा.
11. मृदेची निर्मिती कशी होते?
→ पाऊस, वारा आणि तापमानामुळे खडकांचे छोटे तुकडे होऊन मृदा तयार होते.
12. मृदेतील जैविक घटक कोणते आहेत?
→ सूक्ष्मजीव, गांडुळे, झाडांच्या मुळ्या आणि प्राण्यांचे अवशेष.
13. हवेचे प्रदूषण कशामुळे होते?
→ वाहने, कारखाने आणि जळणारे इंधन यामुळे हवेचे प्रदूषण होते.
14. पाणी वाचवण्यासाठी काय करावे?
→ पाणी काटकसरीने वापरावे, झाडे लावावीत आणि पावसाचे पाणी साठवावे.
15. नैसर्गिक संसाधने का जपली पाहिजेत?
→ भविष्यातील पिढ्यांसाठी आणि पर्यावरणाच्या संतुलनासाठी नैसर्गिक संसाधने जपली पाहिजेत.
लांब प्रश्न
1. हवेतील वायू कोणते आणि त्यांचे उपयोग काय आहेत?
→ हवेतील वायूंमध्ये नायट्रोजन, ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड आणि निष्क्रीय वायू असतात. नायट्रोजन प्रथिनांसाठी, ऑक्सिजन श्वसनासाठी आणि कार्बन डायऑक्साइड वनस्पतींच्या अन्ननिर्मितीसाठी उपयुक्त आहे.
2. ओझोनचा थर पृथ्वीला कसा मदत करतो?
→ ओझोनचा थर सूर्याच्या घातक अतिनील किरणांना पृथ्वीपर्यंत पोहोचू देत नाही, त्यामुळे सजीवांचे संरक्षण होते.
3. पाणी जीवनासाठी का महत्त्वाचे आहे?
→ पाणी श्वसन, अन्न शिजवणे, शेती आणि स्वच्छतेसाठी आवश्यक आहे, तसेच सजीवांच्या शरीरातील महत्त्वाचा घटक आहे.
4. समुद्रातील पाणी आपण का पिऊ शकत नाही?
→ समुद्रातील पाणी खारट असल्यामुळे ते थेट पिण्यासाठी योग्य नाही, परंतु मीठ वेगळे करून ते गोडे करता येते.
5. मृदा संरक्षणासाठी कोणते उपाय करावेत?
→ झाडे लावावीत, मृदासंरक्षणासाठी बंधारे आणि तटबंदी करावी आणि योग्य शेतीपद्धती अवलंबाव्यात.
6. हवेचे प्रदूषण कशामुळे होते आणि त्याचे परिणाम काय आहेत?
→ वाहने, कारखाने आणि प्लास्टिक जाळल्याने हवेचे प्रदूषण होते, यामुळे श्वसनाचे आजार आणि तापमानवाढ होते.
7. नैसर्गिक संसाधने जपण्यासाठी काय करावे?
→ पाणी वाचवावे, वनीकरण करावे, हवामान बदल रोखण्यासाठी प्रदूषण कमी करावे आणि साधनसंपत्तीचा विवेकाने वापर करावा.
8. मृदेच्या सुपीकतेसाठी कोणते घटक आवश्यक असतात?
→ सेंद्रिय पदार्थ, खनिजे, सूक्ष्मजीव आणि योग्य प्रमाणात ओलावा मृदेच्या सुपीकतेसाठी आवश्यक असतात.
Leave a Reply