नागरिकशास्त्र Question Answers Chapter 5 जिल्हा प्रशासन Class 6 Nagrik Shastra Maharashtra Board Marathi Medium

१. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

(१) जिल्हा प्रशासनाचा प्रमुख कोण असतो?

उत्तर: जिल्हाधिकारी हा जिल्हा प्रशासनाचा प्रमुख असतो.

(२) तहसीलदारावर कोणती जबाबदारी असते?

उत्तर: तहसीलदार तालुक्यात कायदा-सुव्यवस्था राखतो आणि तंटे सोडवतो.

(३) न्यायव्यवस्थेच्या शिरोभागी कोणते न्यायालय असते?

उत्तर: भारताच्या न्यायव्यवस्थेच्या शिरोभागी सर्वोच्च न्यायालय असते.

(४) कोणकोणत्या आपत्तींची पूर्वसूचना आपल्याला मिळू शकते?

उत्तर: पूर, चक्रीवादळ, गारपीट आणि भूकंप यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तींची पूर्वसूचना मिळू शकते.

२. जोड्या जुळवा.

उत्तर:

(अ) जिल्हाधिकारी – (१) कायदा व सुव्यवस्था राखणे

(आ) जिल्हा न्यायालय – (२) तंटे सोडवणे

(इ) तहसीलदार – (३) तालुका दंडाधिकारी

३. खालील मुद्‌द्यांवर चर्चा करा.

(१) आपत्ती व्यवस्थापन

उत्तर: आपत्ती व्यवस्थापन म्हणजे नैसर्गिक किंवा मानवनिर्मित संकटांवर वेळीच नियंत्रण ठेवण्यासाठी प्रशासनाने आखलेली योजना. यात पूर, भूकंप, आग, वादळ यांसारख्या संकटांना सामोरे जाण्यासाठी मदतकार्य केले जाते.

(२) जिल्हाधिकाऱ्यांची कामे

उत्तर: जिल्हाधिकारी जिल्ह्यात कायदा-सुव्यवस्था राखतो, शेतसारा गोळा करतो, निवडणुकांचे आयोजन करतो आणि आपत्ती व्यवस्थापनाचे काम पाहतो.

४. तुम्हांला यांपैकी कोण व्हावेसे वाटते व का ते सांगा?

(१) जिल्हाधिकारी

उत्तर: मला जिल्हाधिकारी व्हायला आवडेल कारण तो संपूर्ण जिल्ह्याचा कारभार पाहतो आणि जनतेसाठी अनेक विकास योजना राबवतो.

(२) जिल्हा पोलीस प्रमुख

उत्तर: मला जिल्हा पोलीस प्रमुख व्हावेसे वाटते कारण तो गुन्हेगारी रोखतो, कायदा-सुव्यवस्था राखतो आणि नागरिकांना सुरक्षिततेची हमी देतो.

(३) न्यायाधीशउत्तर:

उत्तर: मला न्यायाधीश व्हावेसे वाटते कारण तो न्यायदान करतो आणि लोकांना त्यांच्या हक्कांसाठी न्याय मिळवून देतो.

५. उपक्रम (करून पाहा).

(१) आपल्या नजीकच्या पोलीस ठाण्यास भेट देऊन तेथील कामकाजाविषयी माहिती मिळवा.

विद्यार्थी त्यांच्या शिक्षकांसोबत पोलीस ठाण्याला भेट देऊ शकतात आणि तिथे गुन्हे नोंदणी, तपास प्रक्रिया आणि नागरिकांच्या सुरक्षेसाठी घेतलेली पावले यांची माहिती घेऊ शकतात.

(२) विविध आपत्ती, त्याविषयी घ्यायची खबरदारी व महत्त्वाचे दूरध्वनी यांचा तक्ता तयार करून वर्गाच्या दर्शनी भागात लावा.

उदाहरण –

• आपत्ती: पूर – उंच ठिकाणी जा, सुरक्षित रहा.
• आपत्ती: आग – अग्निशमन दलाला त्वरित संपर्क करा.
• आपत्ती: भूकंप – उघड्या जागेत जावे, सुरक्षित स्थळी थांबावे.

(३) नववर्षानिमित्त जिल्हाधिकारी, जिल्हा पोलीस प्रमुख, जिल्हा मुख्य न्यायाधीश यांना शुभेच्छापत्र पाठवा.

विद्यार्थ्यांनी स्वच्छ हस्ताक्षरात शुभेच्छापत्र तयार करून संबंधित अधिकाऱ्यांना पाठवावे.