नागरिकशास्त्र Question Answers Chapter 4 शहरी स्थानिक शासन संस्था Class 6 Nagrik Shastra Maharashtra Board Marathi Medium

१. दिलेल्या पर्यायांतून योग्य पर्याय ओळखा व लिहा.

(१) महाराष्ट्रात प्रथम महानगरपालिका स्थापन करण्यात आली, त्या शहराचे नाव_________ आहे.

उत्तर: मुंबई.

(२) शहर होण्याच्या प्रक्रियेत जी गावे असतात तेथे कामकाज पाहते__________.

उत्तर: नगरपंचायत.

(३) नगरपरिषदेच्या आर्थिक प्रशासनावर लक्ष ठेवतो_________.

उत्तर: मुख्याधिकारी.

२. थोडक्यात उत्तरे लिहा.

(१) शहरामध्ये कोणकोणत्या समस्या आढळतात?

उत्तर: शहरांमध्ये वाहतूक कोंडी, अपुरा पाणीपुरवठा, जागेची टंचाई, कचऱ्याची विल्हेवाट, वाढती गुन्हेगारी आणि सार्वजनिक स्वच्छतेच्या समस्या आढळतात.

(२) महानगरपालिकेच्या विविध समित्यांची नावे लिहा.

उत्तर:

1. शिक्षण समिती – शाळा, शिक्षण आणि ग्रंथालयांची जबाबदारी.
2. आरोग्य समिती – रुग्णालये, स्वच्छता आणि रोग प्रतिबंधक उपाय.
3. परिवहन समिती – वाहतूक व्यवस्थापन आणि सार्वजनिक वाहतूक सेवा.
4. वित्त समिती – महानगरपालिकेच्या आर्थिक बाबींवर देखरेख.

३. पुढील मुद्‌द्यांच्या आधारे शहरी स्थानिक शासन संस्थांविषयी माहिती देणारा तक्ता तयार करा.

४. सांगा पाहू.

(१) नगरपरिषदेच्या आवश्यक कामांमध्ये कोणकोणत्या कामांचा समावेश होतो?

उत्तर:

1. सार्वजनिक रस्त्यांची देखभाल व दिवाबत्तीची सोय करणे.
2. पाणीपुरवठा व मलनिःसारणाची व्यवस्था करणे.
3. सार्वजनिक स्वच्छता राखणे.
4. जन्म-मृत्यू आणि विवाह यांची नोंद ठेवणे.

(२) नगरपंचायत कोणत्या ठिकाणी असते?

उत्तर: गावातून शहर होत असलेल्या ठिकाणी नगरपंचायत असते. जिथे लोकसंख्या पूर्ण शहराइतकी वाढलेली नसते, अशा भागासाठी नगरपंचायत कार्यरत असते.

५. तुमच्या जिल्ह्यात कोठे कोठे नगरपरिषद, नगरपंचायत व महानगरपालिका काम पाहते, त्यांच्या नावांची यादी करा.

उत्तर: (विद्यार्थ्यांनी आपल्या जिल्ह्यातील नगरपरिषद, नगरपंचायत आणि महानगरपालिकांची माहिती गोळा करून यादी तयार करावी.)

६. उपक्रम

(१) साथींच्या रोगांचा प्रसार होऊ नये म्हणून आरोग्य जागृतीविषयी घोषवाक्ये तयार करा व वर्गात लावा.

उत्तर:

1. “स्वच्छता राखा, रोगांना दूर ठेवा!”
2. “पाणी साठवू नका, डासांना थारा देऊ नका!”
3. “कचरा योग्य ठिकाणी टाका, आरोग्य सुधारूया!”

(२) आपल्या परिसरातील महानगरपालिकेला भेट द्या. तेथे कोणते नवीन उपक्रम हाती घेतले त्यांची माहिती मिळवा. तुम्ही त्यात काय योगदान देऊ शकता यावर वर्गात चर्चा करा.

उत्तर:

1. महानगरपालिकेने कचरा व्यवस्थापनासाठी ओला व सुका कचरा वेगळा करण्याचा नियम लागू केला आहे.
2. शहरातील सार्वजनिक ठिकाणी वृक्षारोपण अभियान राबवले जात आहे.
3. डेंग्यू आणि मलेरिया प्रतिबंधक फवारणी केली जात आहे.