नागरिकशास्त्र Important Questions Chapter 5 जिल्हा प्रशासन Class 6 Nagrik Shastra Maharashtra Board Marathi Medium

1. जिल्हा प्रशासन म्हणजे काय?

उत्तर: जिल्ह्यातील कायदा-सुव्यवस्था, निवडणुका, न्याय आणि विकासकामे पाहणारी यंत्रणा म्हणजे जिल्हा प्रशासन.

2. जिल्हाधिकारी कोण असतो?

उत्तर: जिल्ह्याचा मुख्य प्रशासकीय अधिकारी, ज्याची नेमणूक राज्यशासन करते.

3. जिल्हाधिकाऱ्याच्या प्रमुख जबाबदाऱ्या कोणत्या आहेत?

उत्तर: कायदा-सुव्यवस्था राखणे, निवडणुका पार पाडणे, शेतसारा गोळा करणे, आपत्ती व्यवस्थापन करणे.

4. तालुक्याच्या प्रशासनाचा प्रमुख कोण असतो?

उत्तर: तहसीलदार.

5. जिल्हा पोलीस प्रमुख कोण असतो?

उत्तर: जिल्ह्यातील कायदा-सुव्यवस्था राखणारा पोलीस अधिकारी, ज्याला पोलीस अधीक्षक म्हणतात.

6. शहरातील कायदा-सुव्यवस्थेसाठी कोण जबाबदार असतो?

उत्तर: पोलीस आयुक्त.

7. जिल्हा न्यायालय कोणत्या स्तरावर कार्य करते?

उत्तर: जिल्ह्यातील तंटे सोडवण्यासाठी जिल्हा न्यायालय कार्य करते.

8. न्यायव्यवस्थेच्या शिरोभागी कोणते न्यायालय असते?

उत्तर: सर्वोच्च न्यायालय.

9. आपत्ती व्यवस्थापन का आवश्यक असते?

उत्तर: नैसर्गिक आणि मानवसৃষ্ট संकटांवर वेळीच उपाय करण्यासाठी.

10. आपत्ती व्यवस्थापनात कोणत्या आपत्तींचा समावेश होतो?

उत्तर: पूर, वादळ, भूकंप, आग, साथीचे रोग, दंगली.

11. ‘लखीना पॅटर्न’ म्हणजे काय?

उत्तर: प्रशासन अधिक कार्यक्षम करण्यासाठी सुरू केलेली योजना.

12. ‘झिरो पेन्डन्सी’ म्हणजे काय?

उत्तर: प्रशासकीय कामात कोणताही विलंब न होण्यासाठी तयार केलेली योजना.

13. जिल्हाधिकाऱ्याच्या कायदा-सुव्यवस्थेशी संबंधित जबाबदाऱ्या कोणत्या आहेत?

उत्तर: जिल्हाधिकारी जिल्ह्यात शांतता राखतो, सभाबंदी-संचारबंदी लागू करतो आणि कायद्याची अंमलबजावणी करतो.

14. जिल्हा पोलीस प्रमुखाची जबाबदारी कोणती असते?

उत्तर: जिल्ह्यात कायदा-सुव्यवस्था राखणे, गुन्हेगारी रोखणे आणि पोलीस दलाचे नियोजन करणे.

15. जिल्हा न्यायालयाची भूमिका काय असते?

उत्तर: जिल्ह्यातील तंटे सोडवणे, न्यायनिवाडा करणे आणि खटल्यांवर अंतिम निर्णय घेणे.

16. आपत्ती व्यवस्थापन कसे केले जाते?

उत्तर: प्रशासन पूर्वतयारी करून उपाययोजना आखते आणि आपत्तीच्या वेळी मदतकार्य करते.

17. प्रशासकीय सुधारणा करण्यासाठी महाराष्ट्रात कोणते पॅटर्न वापरण्यात आले?

उत्तर: लखीना पॅटर्न (एक खिडकी योजना), दळवी पॅटर्न (झिरो पेन्डन्सी), चहांदे पॅटर्न (ग्रामस्थ दिन).

18. नागरिकांनी आपत्तीच्या वेळी काय काळजी घ्यावी?

उत्तर: आवश्यक दूरध्वनी क्रमांक जवळ ठेवावेत, प्रशासनाच्या सूचनांचे पालन करावे आणि सुरक्षित ठिकाणी राहावे.