इतिहास Question Answers Chapter 5 प्राचीन भारतातील धार्मिक प्रवाह Class 6 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

स्वाध्याय

1. रिकाम्या जागी योग्य शब्द लिहा:

1. जैन धर्मात अहिंसा या तत्त्वाला महत्त्व दिलेले आहे.
2. सर्व प्राणिमात्रांविषयीची करुणा हे गौतम बुद्ध यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे असाधारण वैशिष्ट्य होते.

2. थोडक्यात उत्तरे द्या:

1. वर्धमान महावीरांनी कोणती शिकवण दिली?

• वर्धमान महावीरांनी अहिंसा, सत्य, अस्तेय, अपरिग्रह आणि ब्रह्मचर्य या पंचमहाव्रतांचे पालन करण्याची शिकवण दिली.
• त्यांनी सांगितले की मानवाचे मोठेपण त्याच्या जन्मावर नाही, तर त्याच्या आचरणावर ठरते.

2. गौतम बुद्धांचे कोणते वचन विख्यात आहे, त्यातून कोणती मूल्ये प्रकट होतात?

• “छोटीशी चिमणीदेखील आपल्या घरट्यात स्वच्छंदपणे चिवचिवते.”
• यातून स्वातंत्र्य, समानता आणि करुणा या मूल्यांना महत्त्व देण्यात आले आहे.

3. ज्यू धर्माच्या शिकवणीत कोणत्या गुणांवर भर दिलेला आहे?

• न्याय, सत्य, शांती, प्रेम, करुणा, विनम्रता, दान करणे आणि स्वाभिमान या गुणांना महत्त्व आहे.
• ज्यू धर्मात देव एक आहे असे मानले जाते.

4. ख्रिश्चन धर्मामध्ये काय सांगितले आहे?

• देव एकच आहे आणि तो सर्वांचा प्रेमळ पिता आहे.
• आपण सर्वांनी एकमेकांवर प्रेम करावे आणि चुकलेल्यांना क्षमा करावी.

5. इस्लाम धर्माची शिकवण काय सांगते?

• अल्लाह एकच आहे आणि मुहम्मद पैगंबर त्याचे प्रेषित आहेत.
• मानवी अस्तित्वाचा हेतू अल्लाहची उपासना करणे आहे.

6. पारशी विचारसरणीचा गाभा कोणता आहे?

• “उत्तम विचार, उत्तम वाणी आणि उत्तम कृती” हे पारशी विचारसरणीचे तीन महत्त्वाचे तत्त्व आहेत.
• पारशी धर्मात अग्नी आणि पाणी यांना पवित्र मानले जाते.

3. टीपा लिहा:

1. आर्यसत्ये:

• मानवी जीवनात दुःख आहे.
• दुःखाला कारण असते.
• दुःख दूर करता येते.
• दुःखाच्या नाशासाठी अष्टांगिक मार्ग आहे.

2. पंचशील:

• प्राण्यांची हत्या करू नये.
• चोरी करू नये.
• अनैतिक आचरण करू नये.
• असत्य बोलू नये.
• मादक पदार्थांचे सेवन करू नये.

4. पंचमहाव्रते आणि त्रिरत्ने यांचे तक्त्यात वर्गीकरण करा:

5. कारणे लिहा:

1. वर्धमान महावीरांना ‘जिन’ का म्हणू लागले?

• त्यांनी स्वतःच्या विकारांवर विजय मिळवला, म्हणून त्यांना ‘जिन’ म्हणजे जिंकणारा असे म्हटले.
• ‘जिन’ या शब्दावरून ‘जैन’ धर्म हा शब्द तयार झाला.

2. गौतम बुद्धांना ‘बुद्ध’ असे का म्हटले गेले?

• त्यांनी ज्ञान प्राप्त केले, म्हणून त्यांना ‘बुद्ध’ (प्रबुद्ध) असे नाव मिळाले.
• बुद्धांनी मानवाच्या दुःखांचे कारण शोधून त्यावर उपाय सांगितला.