1. खालील प्रश्नांची प्रत्येकी एका वाक्यात उत्तरे लिहा.
1. प्राचीन भारतातील विद्यापीठांची यादी करा.
- तक्षशिला, नालंदा, विक्रमशीला, वलभी, वाराणसी आणि कांची.
2. कोणकोणत्या प्राचीन भारतीय वस्तूंना परदेशात मागणी असे, त्याची यादी करा.
- मसाले, मोती, मौल्यवान दगड, तलम कापड, हस्तिदंत, रेशीम आणि मातीची सुंदर भांडी.
2. नावे लिहा.
प्राचीन भारतातील महाकाव्ये:
- रामायण (वाल्मीकी)
- महाभारत (व्यास)
3. रिकाम्या जागी योग्य शब्द लिहा.
- रामायण हे महाकाव्य वाल्मीकी ऋषींनी रचले.
- भारतीय वैद्यकशास्त्राला आयुर्वेद असे म्हटले जाते.
- हजारो विद्यार्थ्यांची राहण्याची सोय नालंदा विद्यापीठात होती.
4. थोडक्यात उत्तरे लिहा.
1. तिपिटक म्हणजे काय ते स्पष्ट करा.
- बौद्ध धर्माच्या तीन महत्त्वाच्या ग्रंथांना तिपिटक म्हणतात – सुत्तपिटक, विनयपिटक आणि अभिधम्मपिटक.
2. भगवद्गीतेत कोणता संदेश दिला आहे?
- कर्तव्य निष्ठेने पार पाडा आणि फळाची इच्छा करू नका, असे गीतेत सांगितले आहे.
3. आयुर्वेदात कोणत्या गोष्टींचा विचार केला आहे?
- रोगांचे लक्षणे, निदान, उपचार, आरोग्य संरक्षण आणि योग्य आहार-विहार यांचा विचार केला आहे.
4. संघम साहित्य म्हणजे काय?
- संघम साहित्य म्हणजे तमिळ विद्वानांनी तयार केलेले प्राचीन साहित्य, ज्यात दक्षिण भारताच्या संस्कृती आणि इतिहासाची माहिती आहे.
5. चर्चे करा.
मौर्य आणि गुप्त काळातील स्थापत्य व कला:
- मौर्यकालीन स्थापत्य: अशोक स्तंभ, सांची स्तूप, खंडगिरी आणि उदयगिरी लेण्या.
- गुप्तकालीन स्थापत्य: सुंदर मंदिरे, अजिंठा-एलोरा लेणी आणि मेहरौली लोहस्तंभ.
6. तुम्ही काय कराल?
1. आयुर्वेदिक उपचार याविषयी माहिती मिळवून तुम्ही आपल्या दैनंदिन जीवनात त्याचा कसा वापर कराल?
- आयुर्वेदिक घरगुती औषधे वापरीन, उदा. सर्दीवर हळद-दूध, पचनासाठी तुळशी पानांचा उपयोग करीन.
2. तुमच्या पाठ्यपुस्तकातील सांची स्तूपाचे निरीक्षण करा व त्यासंबंधी अधिक माहिती मिळवा.
- सांची स्तूप हा बौद्ध धर्माचा महत्त्वाचा स्तूप आहे, जो सम्राट अशोकाने बांधला. यावर बुद्धाच्या जीवनाची शिल्पे कोरलेली आहेत.
7. पुढील प्रसंगी तुम्ही काय कराल?
तुम्ही सहलीला गेल्यावर तुमचा मित्र तेथील ऐतिहासिक स्मारकावर त्याचे नाव लिहीत आहे.
- त्याला थांबवेन आणि सांगेन की असे केल्याने स्मारकांचे नुकसान होते.
- त्याला ऐतिहासिक ठिकाणांची महत्त्वाची माहिती देऊन त्यांचे संरक्षण करण्यास प्रवृत्त करेन.
Kaveri says
Super