1. इतिहास म्हणजे काय?
उत्तर: भूतकाळातील घटनांची सुसंगत मांडणी म्हणजे इतिहास.
2. भूगोल आणि इतिहास यांचे नाते का अतूट आहे?
उत्तर: भूगोलामुळे मानवी जीवनावर परिणाम होतो, त्यामुळे इतिहास घडतो.
3. मानवी समाज दीर्घकाळ कुठे वस्ती करतो?
उत्तर: जिथे जीवनसाधने मुबलक असतात, तिथे समाज वस्ती करतो.
4. हिमालय पर्वत भारताच्या कोणत्या दिशेला आहे?
उत्तर: उत्तरेकडे.
5. सिंधू-गंगा-ब्रह्मपुत्रा नद्यांच्या खोऱ्यात कोणत्या संस्कृतीचा विकास झाला?
उत्तर: हडप्पा संस्कृतीचा.
6. ‘भारतीय उपखंड’ कोणत्या प्रदेशाला म्हणतात?
उत्तर: भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश, नेपाळ, भूटान, श्रीलंका यांचा भूभाग.
7. थरचे वाळवंट कोणत्या राज्यात आहे?
उत्तर: राजस्थान.
8. भारताच्या उत्तरेकडून कोणते व्यापारी मार्ग येत होते?
उत्तर: खैबर व बोलन खिंडींमधून जाणारे मार्ग.
9. मैदानी प्रदेशात कोणती शेती मोठ्या प्रमाणात केली जाते?
उत्तर: तांदूळ, गहू, ऊस यांची.
10. अंदमान-निकोबार बेटे कोणत्या समुद्रात आहेत?
उत्तर: बंगालच्या उपसागरात.
11. लोकांना गाव सोडून जावे लागण्याची कारणे कोणती?
उत्तर: दुष्काळ, आक्रमणे, पर्यावरणाचा ऱ्हास.
12. सह्याद्री पर्वताच्या पश्चिमेला कोणता प्रदेश आहे?
उत्तर: कोकण आणि मलबार किनारपट्टी.
13. इतिहास आणि भूगोल यांचे नाते स्पष्ट करा.
उत्तर: भूगोल मानवी जीवनावर परिणाम करतो, त्यामुळे इतिहास घडतो. उदाहरणार्थ, नद्यांच्या जवळ वसाहती विकसित झाल्या.
14. डोंगराळ प्रदेश आणि मैदानी प्रदेश यांच्या लोकजीवनातील फरक सांगा.
उत्तर: डोंगराळ प्रदेशात शेती आणि वस्ती कठीण असते, तर मैदानी प्रदेशात शेतीला अनुकूल जमीन असते.
15. भारतातील मोठे भूप्रदेश कोणते आहेत?
उत्तर: हिमालय, सिंधू-गंगा-ब्रह्मपुत्रा मैदान, थरचे वाळवंट, दख्खन पठार, समुद्रकिनारी प्रदेश आणि बेटे.
16. डोंगराळ प्रदेशातील लोकांचे अन्न आणि राहणीमान कसे असते?
उत्तर: डोंगराळ भागात लोक शिकारी व जंगलातील अन्नावर अवलंबून असतात, तर घरे लाकडाची आणि दगडाची असतात.
17. हडप्पा संस्कृती कुठे विकसित झाली?उत्तर: सिंधू-गंगा मैदानात, विशेषतः पाकिस्तान आणि भारताच्या वायव्य भागात.
18. रेशीम मार्गाचा व्यापारी मार्ग का प्रसिद्ध होता?
उत्तर: हा मार्ग भारत, चीन आणि मध्य आशियातील व्यापारासाठी वापरला जात असे, विशेषतः रेशीम आणि मसाल्यांच्या व्यापारासाठी.
Leave a Reply