भूगोल Questions Answers Chapter 1 पृथ्‍वी आणि वृत्ते Class 6 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

स्वाध्याय

(अ) अचूक पर्यायासमोरील चौकटीत ✔ अशी खूण करा.

1. पृथ्वीवर पूर्व-पश्चिम दिशेत असलेल्या काल्पनिक आडव्या रेषांना काय म्हणतात?

→ (✔) अक्षवृत्ते

2. रेखावृत्ते कशी असतात?

→ (✔) अर्धवर्तुळाकार

3. अक्षवृत्ते व रेखावृत्ते मिळून पृथ्वीगोलावर काय तयार होते?

→ (✔) वृत्तजाळी

4. उत्तर गोलार्धात एकूण किती अक्षवृत्ते आहेत?

→ (✔) 90

5. पूर्व गोलार्ध व पश्चिम गोलार्ध कोणत्या वृत्तांमुळे तयार होतात?

→ (✔) 0° मूळ रेखावृत्त व 180° रेखावृत्त

6. खालीलपैकी पृथ्वीगोलावरील बिंदुस्वरूपातील वृत्त कोणते?

→ (✔) उत्तर ध्रुव

7. पृथ्वीगोलावर 45° उ. अक्षवृत्त हे किती ठिकाणांचे मूल्य असू शकते?

→ (✔) अनेक

(ब) पृथ्वीगोलाचे निरीक्षण करून खालील विधाने तपासा, अयोग्य

विधाने दुरुस्त करा.

1. मूळ रेखावृत्त हे अक्षवृत्तांना समांतर असते.

→ ❌ अयोग्य (मूळ रेखावृत्त उभे असते आणि अक्षवृत्तांशी समांतर नसते.)

2. सर्व अक्षवृत्ते विषुववृत्ताजवळ एकत्रित येतात.

→ ❌ अयोग्य (अक्षवृत्ते एकमेकांना समांतर असतात, त्या एकत्रित होत नाहीत.)

3. अक्षवृत्ते व रेखावृत्ते या काल्पनिक रेषा आहेत.

→ ✔ योग्य (या रेषा प्रत्यक्ष पृथ्वीवर नसून, नकाशावर दाखवल्या जातात.)

4. 8° 46′ उत्तर रेखावृत्त आहे.

→ ❌ अयोग्य (ही संख्या अक्षांश दर्शवते, रेखांश नव्हे.)

5. रेखावृत्ते एकमेकांना समांतर असतात.

→ ❌ अयोग्य (रेखावृत्ते ध्रुवांकडे जवळ येतात आणि समांतर नसतात.)

(क) उत्तर लिहा:

1. उत्तर ध्रुवाचे अक्षांश व रेखांश कसे सांगाल?

→ उत्तर ध्रुवाचा अक्षांश 90° उत्तर आणि त्याचा कोणताही निश्चित रेखांश नाही कारण सर्व रेखावृत्ते उत्तर ध्रुवावर एकत्र होतात.

2. कर्कवृत्त ते मकरवृत्त यामधील अंशात्मक अंतर किती असते?

→ कर्कवृत्त 23.5° उत्तर अक्षांशावर आणि मकरवृत्त 23.5° दक्षिण अक्षांशावर आहे, त्यामुळे त्यातील अंतर 47° आहे.

3. ज्या देशातून विषुववृत्त गेले आहे त्या देशांची नावे लिहा.

→ विषुववृत्त ज्या देशातून जाते त्यामध्ये भारत नाही, पण खालील देश आहेत:

इक्वेडोर
कोलंबिया
ब्राझील
गॅबॉन
काँगो
युगांडा
केनिया
सोमालिया
मालदीव
इंडोनेशिया

4. वृत्तजाळीचे उपयोग लिहा.

→ वृत्तजाळीमुळे पृथ्वीवरील कोणतेही स्थान अचूक शोधता येते.
→ जीपीएस, नकाशे आणि हवामान अंदाजासाठी याचा मोठ्या प्रमाणात वापर होतो.

(ड) पुढील तक्ता पूर्ण करा: