स्वाध्याय
(अ) मी कोण?
1. मी नेहमी बदलत असते.
- उत्तर: हवा
2. मी सर्व ठिकाणी सारखी नसते.
- उत्तर: हवामान
3. मी जलबिंदूचे स्थायुरूप असते.
- उत्तर: हिम (बर्फ)
4. मी वातावरणात बाष्परूपात असते.
- उत्तर: आर्द्रता (हवेतील पाण्याचे बाष्प)
(ब) उत्तरे लिहा.
1. महाबळेश्वरचे हवामान थंड का आहे?
- महाबळेश्वर समुद्रसपाटीपासून उंच असल्यामुळे तिथे तापमान कमी असते आणि हवा थंड राहते.
2. समुद्रकिनाऱ्याजवळील हवामान दमट असते कारण काय?
- समुद्राजवळ पाण्याचे बाष्प जास्त असल्यामुळे तिथे आर्द्रता अधिक असते आणि हवामान दमट राहते.
3. हवा आणि हवामान यात काय फरक आहे?
- हवा रोज बदलते, तर हवामान खूप वर्षांच्या निरीक्षणावरून ठरवले जाते.
4. हवेची मुख्य घटक कोणती?
- तापमान, हवेचा दाब, वारे, आर्द्रता आणि वृष्टी ही हवेची मुख्य घटक आहेत.
5. समुद्रसान्निध्य व समुद्रसपाटीपासूनची उंची यांचा हवामानावर काय परिणाम होतो?
- समुद्राजवळ हवामान सौम्य आणि दमट असते, तर उंच ठिकाणी तापमान कमी होते आणि थंड हवामान असते.
(क) खालील हवामान स्थितीसाठी तुमच्या परिचयाची ठिकाणे लिहा.
| हवामान स्थिती | उदाहरणात्मक ठिकाणे |
|---|---|
| उष्ण (खूप गरम) | नागपूर, जळगाव, जयपूर |
| उष्ण व दमट (गरम आणि ओलसर) | मुंबई, कोलकाता, चेन्नई |
| थंड (खूप थंड) | महाबळेश्वर, मनाली, शिमला |
| उष्ण व कोरडे (गरम आणि कोरडे) | राजस्थान, सोलापूर, मध्यप्रदेश |
| थंड व कोरडे (थंड पण कमी पाऊस) | लडाख, स्पीती व्हॅली, लेह |
(ड) पुढील तक्ता पूर्ण करा.
| हवा | हवामान |
|---|---|
| वातावरणाची अल्पकालीन स्थिती | दीर्घकालीन वातावरण स्थिती |
| रोज बदलते | लकर बदलत नाही. |
| विशिष्ट ठिकाणाच्या संदर्भाने सांगितले जाते | मोठ्या प्रदेशाचा विचार केला जातो |
| उदाहरण: आज पाऊस आहे, उद्या ऊन पडेल | उदाहरण: राजस्थानचे हवामान उष्ण आणि कोरडे आहे |
| तापमान, वारे, दाब, आर्द्रता यामुळे बदलते | भौगोलिक परिस्थिती, समुद्रसपाटीपासून उंची यावर अवलंबून असते |
Leave a Reply