1. हवा म्हणजे काय?
- एखाद्या ठिकाणी विशिष्ट वेळी असलेली वातावरणाची स्थिती म्हणजे हवा.
- हवा सतत बदलत असते, कधी गरम, कधी थंड, कधी दमट तर कधी कोरडी असते.
2. हवामान म्हणजे काय?
- एका ठिकाणच्या हवेचा अनेक वर्षांचा सरासरी अभ्यास म्हणजे हवामान.
- हवामान लगेच बदलत नाही, ते दीर्घकाळ टिकते.
- उदा. – राजस्थानचे हवामान उष्ण आणि कोरडे आहे, तर केरळचे हवामान उष्ण आणि दमट आहे.
3. हवा आणि हवामान यातील फरक
गुणधर्म | हवा | हवामान |
---|---|---|
कालावधी | रोज बदलते | अनेक वर्षांनंतर ठरते |
अध्ययन कालावधी | काही तास किंवा दिवस | 30-40 वर्षांचा अभ्यास |
उदाहरण | आज थंडी आहे, उद्या पाऊस पडेल | राजस्थानचे हवामान उष्ण व कोरडे असते |
4. हवामान ठरवणारे घटक
हवामान वेगवेगळ्या घटकांवर ठरते. ते म्हणजे:
1. तापमान:
- सूर्याच्या उष्णतेमुळे तापमान बदलते.
- उंच जागी तापमान कमी असते.
2. हवेचा दाब:
- हवेला वजन असते, त्यामुळे ती पृथ्वीवर दाब टाकते.
- समुद्रसपाटीवर हवेचा दाब जास्त असतो आणि उंची वाढली की तो कमी होतो.
3. वारे:
- वारे जास्त दाब असलेल्या ठिकाणाहून कमी दाबाच्या ठिकाणी वाहतात.
- यामुळे थंडी, उष्णता आणि पावसावर परिणाम होतो.
4. आर्द्रता:
- वातावरणातील पाण्याच्या बाष्पाला आर्द्रता म्हणतात.
- समुद्रकिनारी आर्द्रता जास्त असते, म्हणून तिथे हवा दमट असते.
5. वृष्टी:
- आकाशातील ढगातील बाष्प थंड होऊन पाऊस, हिम किंवा गारा होऊन पडते, याला वृष्टी म्हणतात.
- उष्ण भागात जास्त पाऊस पडतो.
5. हवामानावर परिणाम करणारे घटक
- समुद्राची जवळीक
- पर्वत आणि उंची
- अक्षवृत्तीय स्थान (उत्तर किंवा दक्षिण)
- वारे आणि सागरी प्रवाह
6. हवामानाचा परिणाम
- हवामानाचा परिणाम झाडे, प्राणी आणि माणसांच्या जीवनशैलीवर होतो.
- उष्ण प्रदेशात हलके कपडे वापरतात, थंड प्रदेशात लोकरीचे कपडे वापरतात.
- काही भागात शेतीसाठी पाणी मुबलक असते, तर काही ठिकाणी दुष्काळ पडतो.
Leave a Reply