भूगोल Important Questions Chapter 5 तापमान Class 6 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

लहान प्रश्न

1. तापमान म्हणजे काय?

➝ वस्तू किंवा वातावरणातील उष्णतेचे मापन म्हणजे तापमान.

2. सूर्यकिरण कोणत्या कोनात पडले की जास्त उष्णता मिळते?

➝ 90° कोनात (लंबरूप) पडल्यास जास्त उष्णता मिळते.

3. विषुववृत्ताजवळील तापमान कसे असते?

➝ उष्ण आणि गरम असते.

4. ध्रुवीय भागात तापमान कसे असते?

➝ खूप थंड असते.

5. समशीतोष्ण प्रदेश कोणत्या अक्षांशात असतो?

➝ 23.5° ते 66.5° अक्षांशावर.

6. समुद्र आणि जमिनीच्या तापमानात काय फरक आहे?

➝ जमीन लवकर तापते आणि थंड होते, पाणी उशिरा तापते आणि थंड होते.

7. तापमान मोजण्यासाठी कोणते साधन वापरले जाते?

➝ तापमापक (Thermometer).

8. तापमापकात कोणते पदार्थ वापरतात?

➝ पारा (Mercury) किंवा अल्कोहोल (Alcohol).

9. हरितगृह वायू कोणते आहेत?

➝ कार्बन डायऑक्साइड (CO₂), अर्गॉन, पाण्याची वाफ.

10. जागतिक तापमानवाढ म्हणजे काय?

➝ पृथ्वीचे तापमान हळूहळू वाढणे म्हणजे जागतिक तापमानवाढ.

11. किनारी भागात हवामान कसे असते?

➝ सम आणि आर्द्र असते.

12. खंडांतर्गत भागात तापमानाचा फरक का जास्त असतो?

➝ कारण जमिनीचे तापमान लवकर बदलते.

13. सागरी प्रवाहांचा तापमानावर कसा परिणाम होतो?

➝ गरम प्रवाह तापमान वाढवतात, थंड प्रवाह तापमान कमी करतात.

14. समतापरेषा म्हणजे काय?

➝ समान तापमान असलेल्या ठिकाणांना जोडणाऱ्या रेषा.

15. वर्तमानपत्रात हवामान माहिती कुठे मिळते?

➝ हवामान अहवाल विभागात.

लांब प्रश्न

1. पृथ्वीच्या गोल आकाराचा तापमानावर काय परिणाम होतो?

➝ सूर्यकिरण काही ठिकाणी लंबरूप आणि काही ठिकाणी तिरपे पडतात, त्यामुळे वेगवेगळ्या भागांत तापमानात फरक पडतो.

2. तापमानाचे वितरण कोणते घटक ठरवतात?

➝ अक्षांश, समुद्राची जवळीक, उंची, वारे, ढगांचे प्रमाण, वनस्पती आणि औद्योगिकीकरण यामुळे तापमान बदलते.

3. समुद्रकिनारी आणि खंडांतर्गत हवामानात काय फरक आहे?

➝ समुद्रकिनारी हवामान सम असते, तर खंडांतर्गत भागात दिवसा उष्ण आणि रात्री थंड असे तापमान बदलते.

4. हरितगृह वायूंचा हवामानावर काय परिणाम होतो?

➝ हे वायू उष्णता अडकवतात, ज्यामुळे पृथ्वीचे तापमान वाढते आणि हवामान बदलाचा धोका वाढतो.

5. लंबरूप आणि तिरपे सूर्यकिरणांमुळे काय फरक पडतो?

➝ लंबरूप किरण कमी जागा व्यापतात आणि उष्णता जास्त देतात, तर तिरपे किरण मोठ्या भागावर कमी उष्णता देतात.

6. विषुववृत्तीय, समशीतोष्ण आणि ध्रुवीय प्रदेशांचे तापमान कसे असते?

➝ विषुववृत्तीय प्रदेश उष्ण, समशीतोष्ण प्रदेश मध्यम आणि ध्रुवीय प्रदेश अतिशय थंड असतो.

7. समुद्रकिनारी हवामान सम असण्याचे कारण काय?

➝ पाणी हळूहळू तापते आणि थंड होते, त्यामुळे किनाऱ्याजवळ हवामान थोड्या बदलांसह सम राहते.

8. सागरी प्रवाहांचा किनाऱ्याजवळील हवामानावर कसा परिणाम होतो?

➝ उष्ण प्रवाह तापमान वाढवतो, तर शीत प्रवाह किनाऱ्याजवळील हवामान थंड राखतो आणि मासेमारीला चालना देतो.