बालभारती Question Answers Class 6 Chapter 5 Balbharati Maharashtra Board Marathi Medium

बाकी वीस रुपयांचं काय?

स्वाध्याय

प्रश्न १: तीन-चार वाक्यांत उत्तरे लिहा.

(अ) साहेबांनी विकासकडे राजूबाबत कोणती तक्रार केली?

उत्तर: साहेबांनी विकासकडे तक्रार केली की, राजूने त्यांना शंभर रुपयांची नोट घेतली आणि परत आला नाही. त्यामुळे साहेबांना वाटले की, राजूने त्यांना फसवले आहे.

(आ) दवाखान्यात राजूला पाहून विकासची उत्सुकता का वाढली?

उत्तर: राजूच्या गळ्यात एक पाटी अडकवलेली होती, ज्यावर “उरलेले अन्न द्या, मी ते उपाशी लोकांना देतो” असे लिहिले होते. त्याचे हे वागणे पाहून विकासला त्याच्याबद्दल अधिक जाणून घेण्याची उत्सुकता वाटली.

(इ) दवाखान्यामध्ये फिरताना राजूच्या काय लक्षात आले?

उत्तर: दवाखान्यात फिरताना राजूच्या लक्षात आले की, गोरगरीब लोक भुकेने व्याकूळ होऊन अन्न मागतात, तर काही लोक उरलेले अन्न कचराकुंडीत टाकतात.

(ई) भुकेलेल्यांसाठी राजूने कोणता उपक्रम सुरू केला?

उत्तर: राजूने गळ्यात एक पाटी अडकवली आणि त्यावर “उरलेले अन्न फेकू नका, मला द्या. मी ते उपाशी लोकांना देतो” असे लिहिले. त्यामुळे लोक त्याला उरलेले अन्न देऊ लागले आणि त्याने ते गरजूंना वाटायला सुरुवात केली.

(उ) साहेबांचा राजूबद्दलचा गैरसमज कसा दूर झाला?

उत्तर: जेव्हा राजू गावाला निघून गेला तेव्हा त्याच्या मित्राने शंभर रुपयांची नोट परत आणून दिली. त्यामुळे साहेबांना समजले की, राजू खरोखरच प्रामाणिक आहे आणि त्यांच्याविषयी गैरसमज झाला होता.

प्रश्न २: तुमच्या मनाने उत्तरे लिहा.

(अ) ‘कोणाच्या वस्तूला हात लावू नको’, असे आईने राजूला का सांगितले असेल?

उत्तर: राजूची आई आजारी होती आणि तिने त्याला कोणाच्याही वस्तूंना हात लावू नको, अनोळखी लोकांपासून सावध राहा असे सांगितले होते, जेणेकरून तो अडचणीत सापडू नये.

(आ) ‘माणसं ओळखण्यातला तुमचा अधिकार मोठा आहे’, असे साहेब विकासला का म्हणाले असतील?

उत्तर: विकासने पहिल्यापासूनच राजूला चांगला मुलगा आहे हे ओळखले होते, पण साहेबांनी त्याच्याबद्दल चुकीचा अंदाज बांधला. शेवटी जेव्हा राजूने नोट परत केली, तेव्हा साहेबांना आपली चूक कळली आणि त्यांनी विकासच्या माणसं ओळखण्याच्या क्षमतेचे कौतुक केले.

(इ) भुकेलेल्या लोकांना अन्न मिळावे, म्हणून आणखी काय काय करता येईल?

उत्तर:

1. उरलेले अन्न गरजू लोकांना देण्यासाठी अन्नदान केंद्रे स्थापन करावी.
2. हॉटेल आणि रेस्टॉरंटमधील उरलेले अन्न गोरगरीब लोकांसाठी संकलित करावे.
3. समाजातील प्रत्येकाने वाया जाणाऱ्या अन्नाची नोंद ठेवावी आणि त्याचा योग्य वापर करावा.

(ई) तुम्हांला राजूशी मैत्री करायला आवडेल का? का ते सांगा.

उत्तर: हो, मला राजूशी मैत्री करायला नक्कीच आवडेल कारण तो खूप दयाळू, संवेदनशील आणि जबाबदार मुलगा आहे. तो इतरांच्या मदतीसाठी सदैव तत्पर असतो.

(उ) राहिलेल्या वीस रुपयांचे विकासच्या साहेबांनी काय करावे असे तुम्हांला वाटते?

उत्तर: साहेबांनी हे वीस रुपये राजूच्या कार्याला मदत म्हणून दान करावेत किंवा गरजू लोकांसाठी अन्नदानात वापरावे.

(ऊ) राजूचा प्रामाणिकपणा पाठातील कोणकोणत्या प्रसंगांतून दिसून येतो?

उत्तर:

1. त्याने गरजूंना अन्न देण्यासाठी स्वतःहून पुढाकार घेतला.
2. साहेबांची शंभर रुपयांची नोट घेतल्यानंतरही तो ती परत करण्यास कटिबद्ध राहिला.
3. गावी जाण्यापूर्वी त्याने मित्राच्या मदतीने नोट परत पाठवली.

प्रश्न ३: तुम्हांला राजूची आई भेटल्यास तुम्ही राजूबद्दल तिच्याजवळ काय बोलाल ते लिहा.

उत्तर:

मी राजूच्या आईला सांगीन, “तुमचा मुलगा खूप चांगला आणि प्रामाणिक आहे. तो गरजू लोकांसाठी मदतीचा हात पुढे करतो. त्याच्या कार्यामुळे अनेक लोक उपाशी झोपत नाहीत. तुम्ही खरोखर एका कर्तृत्ववान मुलाची आई आहात.”

प्रश्न ४: एखाद्या गरजू विद्यार्थ्याला तुम्ही कशाप्रकारे मदत कराल?

उत्तर:

1. गरजू विद्यार्थ्याला शालेय साहित्य, पुस्तके आणि गणवेश दान करेन.
2. त्याला अभ्यास शिकवून त्याला चांगले शिक्षण मिळवण्यासाठी मदत करेन.
3. शाळा किंवा समाजसेवी संस्थांमध्ये शिक्षणासाठी निधी संकलित करेन.

प्रश्न ५: राजूमधील गुण लिहा आणि त्याचा उपयोग करून आठ-दहा ओळींत माहिती लिहा.

राजूमधील गुण:

दयाळूपणा
प्रामाणिकपणा
समजूतदारपणा
कर्तव्यनिष्ठा
जबाबदारी

उत्तर:

राजू हा एक दयाळू आणि कर्तव्यदक्ष मुलगा आहे. त्याने दवाखान्यात उपाशी लोकांना मदत करण्याचा निर्णय घेतला. त्यासाठी त्याने गळ्यात एक पाटी अडकवली आणि लोकांना उरलेले अन्न देण्याचे आवाहन केले. त्याच्या या कृतीमुळे अनेक गरजू लोकांना वेळेवर जेवण मिळाले. तो प्रामाणिक आणि जबाबदारही आहे, कारण त्याने साहेबांची नोट परत केली. अशा गुणी मुलाची प्रत्येकाने प्रेरणा घ्यावी.

खेळूया शब्दांशी.

(अ) फसवाफसवी, कचराकुंडी, गोरगरीब यांसारखे जोडशब्द लिहा.

उत्तर:

1. हळूहळू
2. मोठामोठा
3. झपाट्याने
4. ठणठणीत
5. भरभरून

(आ) खालील इंग्रजी शब्दांसाठी मराठी शब्द लिहा.

(इ) पाठात आलेल्या पुढील शब्दांचा वाक्यांत उपयोग करा.

1. महाबिलंदर – काही मुले महाबिलंदर असतात, म्हणून त्यांच्यावर विश्वास ठेवताना सावधगिरी बाळगावी.
2. अनुभवशून्य – अनुभवशून्य माणसाने मोठे निर्णय घ्यायचे नसतात.
3. आवाहन – शासनाने स्वच्छता मोहीम यशस्वी करण्यासाठी जनतेला आवाहन केले.
4. निरुत्तर – गुरुजींच्या प्रश्नाला योग्य उत्तर देता न आल्यामुळे मी निरुत्तर झालो.

(ई) ‘भारी कौतुक’ म्हणजे ‘खूप कौतुक.’ ‘भारी’ हा शब्द वापरून तीन-चार वाक्ये लिहा.

1. माझ्या चित्रकलेचे गुरुजींनी भारी कौतुक केले.
2. काल आम्ही नवीन चित्रपट पाहिला, तो भारी सुंदर होता.
3. आज आकाशात भारी ढग जमा झाले आहेत.
4. आमच्या शाळेने क्रीडा स्पर्धेत भारी यश मिळवले.

•  ‘पैसा’ या शब्दाची सामान्यरूपे लिहा.

• खालील शब्दांना प्रत्यय लावून भाववाचक नामे तयार करा.

• खालील भाववाचक नामांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

• खाली दिलेल्या शब्दांसारखे अन्य शब्द लिहा.