बालभारती Question Answers Class 6 Chapter 4 Balbharati Maharashtra Board Marathi Medium

गवतफुला रे! गवतफुला!

स्वाध्याय

प्रश्न १:

(अ) कवितेतील मुलाची गवतफुलाशी कुठे व कशी भेट झाली?

उत्तर:
मुलगा मित्रांसोबत माळावर पतंग उडवत असताना त्याने गवतावर हलके झुलणारे गवतफूल पाहिले. त्याच्या सौंदर्यावर तो मोहून गेला आणि पतंग व मित्रांना विसरून गवतफुलाच्या सौंदर्यात हरवून गेला.

(आ) गवतफुलाला पाहून मुलगा कोणकोणत्या गोष्टी विसरला?

उत्तर:
गवतफुलाचे सौंदर्य पाहून मुलगा आपला पतंग आणि मित्रांना विसरून गेला. तो गवतफुलाच्या रंगीबेरंगी रूपाने भारावून गेला आणि त्याचे संपूर्ण लक्ष त्याकडेच लागले.

(इ) कवयित्रीने गवतफुलाच्या पानांचे व पाकळ्यांचे वर्णन कसे केले आहे?

उत्तर:

गवतफुलाची पाने: हिरवी, रेशमी आणि दोन्ही बाजूंनी सळसळणारी.

पाकळ्या:

• मुख्य पाकळी: निळसर
• परागकण: पिवळसर आणि झगमगणारे
• तळाशी असलेली पाकळी: लालसर आणि गोजिरी

(ई) गवतफुलाला लहान होऊन कोण कोण भेटायला आले आहे?

उत्तर:

• वारा: तो गवतफुलाशी खेळतो आणि झोपाळा हलवतो.
• रात्र: ती लहान होऊन गवतफुलाला अंगाईचे गाणे गाऊन झोपवते.

(उ) गवतफुलासोबत राहून मुलाला कोणकोणत्या गोष्टी करायच्या आहेत?

उत्तर:
मुलाला गवतफुलासोबत –

1. सतत राहायचे आणि खेळायचे.
2. त्याच्या भाषेत बोलायचे आणि गोष्टी सांगायच्या.
3. त्याच्याकडून नवीन खेळ शिकायचे.
4. त्याच्या जादूच्या कलेचा अनुभव घ्यायचा.
5. त्याच्या रंगीबेरंगी रूपात स्वतःला सजवायचे आणि फुलपाखरांना फसवायचे.

प्रश्न २: तुम्हांला फुलपाखरू भेटले, तर तुम्ही त्याच्याशी काय संवाद साधाल? तुमच्या शब्दांत लिहा.

उत्तर:

मी फुलपाखराला भेटलो तर त्याच्याशी खालील प्रमाणे संवाद साधेन –

मी: अरे वा! किती सुंदर रंग आहेत तुझ्या पंखांवर! तुला उडताना भीती वाटत नाही का?
फुलपाखरू: नाही! मला उडणे खूप आवडते. मी फुलांवर जाऊन मध गोळा करतो आणि बाग सजवतो.
मी: मला तुझ्यासारखे उडायला जमेल का?
फुलपाखरू: जर तू स्वप्न पाहशील आणि मन लावून प्रयत्न करशील, तर नक्कीच जमेल!
मी: धन्यवाद! मला तुझ्या गमतीजमती पाहायला खूप आवडतात.

प्रश्न ३: खाली दिलेल्या अर्थाच्या कवितेतील ओळी शोधा.

(अ) “तुझे रंग पाहून मी स्वतःला विसरून गेलो.”

➝ “पाहुन तुजला हरखून गेलो, अशा तुझ्या रे रंगकळा!”

(आ) “मला तुझ्यापेक्षाही लहान व्हावेसे वाटते.”

➝ “मलाहि वाटे लहान होऊन, तुझ्याहूनही लहान रे.”

(इ) “तुझी गोजिरी भाषा शिकून तुला गोष्टी सांगाव्या.”

➝ “तुझी गोजिरी शिकून भाषा, गोष्टी तुजला सांगाव्या.”

(ई) “तुझ्यासारखे रंगरूप घेऊन फुलपाखरांना फसवावे.”

➝ “तुझे घालुनी रंगित कपडे, फूलपाखरां फसवावे!”

प्रश्न ४: या कवितेत गवतफुलाचे वर्णन करताना कोणाला, कोणते रंग वापरले आहेत ते लिहा.

प्रश्न ५: गवतफुले व इतर फुले यांचे निरीक्षण करा. त्यांमधील साम्य व भेद लिहा.

साम्य:

1. दोन्ही प्रकारची फुले रंगीत आणि सुंदर असतात.
2. दोन्ही फुलांना परागकण असतात, जे मधमाशांसाठी उपयोगी असतात.
3. दोन्ही फुले नैसर्गिक वातावरणात वाढतात.

भेद:

प्रश्न ६: ‘सळसळ’ यासारखे आणखी शब्द लिहा.

उत्तर:

1. टपटप – पावसाचे थेंब पडण्याचा आवाज.
2. खसखस – झाडाच्या पानांवर वाऱ्याचा आवाज.
3. गडगड – ढगांचा गडगडाट.
4. खळखळ – झऱ्याच्या पाण्याचा आवाज.

खेळूया शब्दांशी.

(अ) समान अर्थाचे शब्द लिहा.

(आ) रंगरंगुल्या, सानसानुल्या, नीळनिळूली यांसारखे शब्द शोधा व लिहा.

उत्तर:

1. रंगरंगुल्या – विविध रंग असलेला.
2. सानसानुल्या – लहान, गोजिरी.
3. नीळनिळूली – निळसर रंगाची.
4. गोजिरवाणी – खूप सुंदर व मोहक.

(इ) गवतफुलाचे वर्णन करणारे शब्द शोधून आकृतीत लिहा.

उत्तर:

1. हिरवीशार रेशिम-पाती
2. नीळसर पाकळी
3. झगमगणारे पिवळे पराग
4. लालसर तळाची पाकळी