डॉ. कलाम यांचे बालपण
स्वाध्याय
प्र. १. चार-पाच वाक्यांत उत्तरे लिहा.
(अ) लेखकाच्या लहानपणी लोक वर्तमानपत्र कशासाठी वाचत असत?
➤ लेखकाच्या लहानपणी लोक वर्तमानपत्र वाचून विविध गोष्टी जाणून घेत असत, काही लोक सोन्या-चांदीचे दर समजण्यासाठी उत्सुक असत, काहींना राजकीय घडामोडी समजून घ्यायच्या असत, तर काही लोक हिटलर, महात्मा गांधी आणि बॅरिस्टर जीन यांच्या विचारांबद्दल जाणून घ्यायला इच्छुक असत.
(आ) लेखकाला आयुष्यातील पहिल्या कमाईची संधी कशी मिळाली?
➤ लेखकाने लहानपणी चिंचोके गोळा करून मशिदीजवळच्या एका दुकानात विकले आणि त्यातून पहिली कमाई मिळवली. नंतर शमसुद्दीनला वर्तमानपत्रांचे गठ्ठे गोळा करण्यासाठी मदत करण्याचे काम मिळाले. हे काम केल्याने त्याला आयुष्यातील पहिली कष्टाने मिळवलेली कमाई मिळाली.
(इ) डॉ. अब्दुल कलाम शिक्षणासाठी बाहेरगावी जाताना वडील त्यांना काय म्हणाले?
➤ डॉ. कलाम यांचे वडील म्हणाले की, मोठे व्हायचे असेल तर गाव सोडून बाहेर जावे लागते. जसे सीगल पक्षी घरटे सोडून दूरवर उड्डाण घेतात, तसे आपल्यालाही शिकण्यासाठी नवीन ठिकाणी जायला हवे. आम्ही आमच्या प्रेमाने तुला बांधून ठेवणार नाही, असे त्यांनी सांगितले.
(ई) रामनाथपुरमला लेखकाचा जीव का रमत नव्हता?
➤ रामनाथपुरम हे मोठे शहर होते आणि तेथे सर्वत्र गजबज होती. त्याच्या गावासारखा तिथे एकजिनसीपणा नव्हता. त्याला आपल्या घराची, आईच्या हातच्या जेवणाची खूप आठवण येत असे. त्यामुळे सुरुवातीला त्याला तेथील वातावरण आवडले नाही, पण नंतर त्याने परिस्थितीशी जुळवून घेतले.
प्र. २. तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा.
(अ) तुम्हाला आई, वडील, बहीण, भाऊ, शेजारी, शिक्षक यांच्या सहवासामुळे काय काय शिकायला मिळते?
➤ आईकडून प्रेम आणि ममता मिळते. वडील शिस्त आणि कष्ट करण्याची प्रेरणा देतात. बहीण-भाऊ सहकार्य आणि आपुलकी शिकवतात. शेजाऱ्यांकडून सामाजिक वागण्याचे धडे मिळतात. शिक्षक आपल्याला ज्ञान देऊन उज्ज्वल भविष्य घडवतात.
(आ) तुम्ही कोणकोणती वर्तमानपत्रे वाचता? वर्तमानपत्रांतील कोणता भाग तुम्हाला वाचायला अधिक आवडतो? तो भाग का आवडतो?
➤ मी लोकसत्ता, सकाळ आणि महाराष्ट्र टाइम्स ही वर्तमानपत्रे वाचतो. मला सर्वाधिक आवडणारा भाग म्हणजे खेळ आणि विज्ञानविषयक बातम्या. कारण मला क्रिकेटच्या आणि वैज्ञानिक शोधांविषयी माहिती जाणून घ्यायला आवडते.
(इ) आई परगावी गेल्यावर कोणकोणत्या प्रसंगी तुम्हाला तिची आठवण येते?
➤ आई परगावी गेल्यावर मला जेवताना तिची आठवण येते. सकाळी शाळेला जाताना आणि अभ्यास करताना ती सोबत नाही, हे जाणवते. आजारी पडलो तर तिच्या मायेची जास्त आठवण येते.
(ई) तुमच्या आई-वडिलांना तुम्ही मोठेपणी कोण व्हावे असे वाटते? ते होण्यासाठी तुम्ही कोणकोणते प्रयत्न कराल?
➤ माझ्या आई-वडिलांना मी डॉक्टर व्हावे असे वाटते. ते होण्यासाठी मी अभ्यासात लक्ष घालेन. शाळेतील विज्ञान विषय चांगल्या प्रकारे शिकेन. मेहनत आणि चिकाटीने मी माझे ध्येय पूर्ण करण्यासाठी प्रयत्न करेन.
खेळूया शब्दांशी
(अ) खालील शब्दांत लपलेले शब्द शोधा.
- परवानगी → परवाना
- एकजिनसीपणा → जिनस
- हजारभर → हजार
- जडणघडण → जडण
(आ) खालील शब्द वापरून तुमच्या मनाने वाक्ये तयार करा.
- वितरक → रामू काका गावातील प्रसिद्ध वृत्तपत्र वितरक आहेत.
- वर्तमानपत्र → मी रोज वर्तमानपत्र वाचतो.
- गिऱ्हाईक → दुकानात खूप गिऱ्हाईके खरेदीसाठी आली होती.
- एकखांबी तंबू → माझे आजोबा त्यांच्या व्यवसायात एकखांबी तंबू आहेत.
(इ) ‘एकखांबी तंबू’ म्हणजे सर्व जबाबदारी एकाच व्यक्तीवर असणे. तसे खालील शब्दांचे अर्थ घरातील मोठ्या व्यक्तींकडून माहीत करून घ्या. त्यांचा वाक्यांत उपयोग करा.
- कर्ताधर्ता → आमच्या घरातील कर्ताधर्ता म्हणजे आजोबा आहेत.
- लिंबूटिंबू → तो क्रिकेटमध्ये लिंबूटिंबू असल्यामुळे त्याला खेळायची संधी मिळाली नाही.
- खुशालचेंडू → परीक्षेच्या आधी अभ्यास न करता तो खुशालचेंडू फिरत होता.
- व्यवस्थापक → हॉटेलचा व्यवस्थापक ग्राहकांना चांगली सेवा देतो.
(ई) खालील शब्द असेच लिहा.
दुर्मीळ, क्रांतिकारक, राष्ट्रभक्त, वृत्तपत्रे, ग्रामसभा, महत्त्व, भविष्य, उत्सुक, जिज्ञासू, वृत्ती, बॅरिस्टर, गिऱ्हाईक, दूरस्थ, दृश्य, युद्ध, कष्ट, स्वयंशिस्त, सर्जनशीलता, स्रोत, इच्छा, कर्तव्य, निःसंशय.
शोध घेऊया
(अ) आंतरजालाच्या साहाय्याने डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांच्याबद्दल खालील मुद्द्यांवर माहिती मिळवून लिहा.
- पूर्ण नाव → अबुल पकिर जैनुलआबदीन अब्दुल कलाम
- आई-वडिलांचे नाव → आई: अशिअम्मा, वडील: जैनुलआबदीन
- जन्मतारीख → 15 ऑक्टोबर 1931
- जन्मगाव → रामेश्वरम, तामिळनाडू
- शिक्षण → भौतिकशास्त्र आणि एरोस्पेस अभियांत्रिकी
- भूषवलेली पदे → वैज्ञानिक, संरक्षण संशोधन प्रमुख, भारताचे राष्ट्रपती
- लिहिलेली पुस्तके → विंग्ज ऑफ फायर, इंडिया 2020, इग्नायटेड माइंड्स
(आ) तुम्हाला माहीत असणाऱ्या वेगवेगळ्या भाषांतील वर्तमानपत्रांच्या नावांची यादी करा.
- मराठी → लोकसत्ता, सकाळ, महाराष्ट्र टाइम्स
- हिंदी → नवभारत टाइम्स, दैनिक जागरण
- इंग्रजी → द टाइम्स ऑफ इंडिया, द हिंदू
- तमिळ → दिनमलर, दिनमान
Leave a Reply