माझ्या आज्यानं पंज्यानं
स्वाध्याय
प्र. 1: तीन-चार वाक्यांत उत्तरे लिहा.
(अ) कवीच्या आजोबा-पणजोबांनी गोफणी व चऱ्हाटं वळल्यामुळे कोणती कामे करता आली?
➤ कवीच्या आजोबा-पणजोबांनी गोफणी आणि चऱ्हाटं वळून शेताची राखण केली.
➤ त्यामुळे जनावरांना पिके खाण्यापासून रोखले.
➤ तसेच पाण्याची व्यवस्था करण्यासाठी चऱ्हाटाचा उपयोग केला.
(आ) कवीच्या आजोबा-पणजोबांनी विणलेल्या बाजेचा उपयोग केव्हा व कशासाठी केला?
➤ कवीच्या आजोबा-पणजोबांनी विणलेली बाजा दमल्यावर बसण्यासाठी वापरली.
➤ दिवसभर शेतात कष्ट केल्यानंतर ते बाजेवर बसून विश्रांती घेत.
➤ ती आरामासाठी उपयोगी पडत असे.
प्र. 2: शेतीकामासाठी वापरली जाणारी साधने व त्यांचा उपयोग लिहा.
➤ येसणी – जमिनीत बियाणे टाकण्यासाठी वापरली जाते.
➤ चऱ्हाट – विहिरीतून पाणी उपसण्यासाठी उपयोग केला जातो.
➤ काण्या – जनावरांसाठी चारा आणण्यासाठी वापरल्या जातात.
➤ गोफणी – पक्षी आणि जनावरांना पिकांपासून दूर ठेवण्यासाठी वापरली जाते.
➤ बाजा – दमल्यावर बसण्यासाठी वापरली जाते.
➤ दावणी – गायी-म्हशींना बांधण्यासाठी वापरली जाते.
खेळूया शब्दांशी.
(अ) शेवटचे अक्षर सारखे येणाऱ्या पाच शब्दांच्या जोड्या:
- इनल्या – विणल्या
- वाह्याची – राह्याची
- तवा – हवा
- मोटं – पोटं
- साळंला – माळंला
(आ) आकृतीत दिलेले ग्रामीण भाषेतील शब्दांचे प्रमाणभाषेतील अर्थ:
➤ इनल्या – नेलेल्या
➤ विणल्या – तयार केलेल्या
➤ वाह्याची – वाहणारी
➤ तवा – तेव्हा
➤ साळंला – शाळेत
शोध घेऊया.
(अ) तुमच्या घरातील आजोबा-पणजोबांनी ठेवलेल्या वस्तूंची यादी:
➤ जुनी शेतीची हत्यारे
➤ तांब्याचे भांडे
➤ जुन्या वस्त्रांचा गोधडी
➤ लाकडी पेटी
(आ) आधुनिक शेतीच्या साधनांची माहिती (उदा.)
➤ ट्रॅक्टर – जमिनीत नांगरणीसाठी
➤ ठिबक सिंचन – पाणी वाचवण्यासाठी
➤ हार्वेस्टर – पिके कापण्यासाठी
➤ रासायनिक खतांची फवारणी करणारी यंत्रे
भाषेची गंमत पाहूया.
मराठीतील उलटे वाचल्यावरही तेच अर्थ देणारी वाक्ये (विलोमपद):
- चहा तो हाच
- भाऊ तळ्यात ऊभा
- काका वाचवा काका
- तो कवी डालडा विकतो
- सारा रास
Leave a Reply