वारली चित्रकला
१. परिचय:
वारली चित्रकला ही महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध आदिवासी कला आहे. ती मुख्यतः ठाणे, पालघर आणि डहाणू परिसरातील वारली जमातीमध्ये आढळते. ही कला निसर्गावर आधारित, अत्यंत साधी पण मनमोहक आहे.
२. वारली चित्रकलेचे वैशिष्ट्ये:
ही चित्रे सहसा घराच्या भिंतींवर आणि जमिनीवर काढली जातात.
चित्रांसाठी भौमितिक आकारांचा (त्रिकोण, चौकोन, वर्तुळ) अधिक वापर होतो.
वारली चित्रांमध्ये नृत्य, सण-उत्सव, शेती, लोकजीवन आणि निसर्गदृश्ये असतात.
या चित्रांसाठी पारंपरिक रंग म्हणजे पांढरा रंग वापरला जातो, जो तांदळाच्या पिठात पाणी मिसळून बनवला जातो.
हे चित्र साध्या बांबूच्या काडीने किंवा लाकडी फळ्याने काढले जातात.
३. वारली चित्रकलेत आढळणारे घटक:
मानवी आकृती: साधे त्रिकोणी डोके आणि शरीर, साध्या रेषा असलेल्या हात-पायांनी काढलेले.
निसर्ग घटक: वृक्ष, प्राणी, पक्षी, सूर्य, चंद्र, नद्या, डोंगर इत्यादी.
नृत्य व सण: विशेषतः गणपती, बैलपोळा, लग्नसोहळे यांची दृश्ये.
शेतीविषयक जीवन: शेतमजूर, शेतकरी, जनावरे, पेरणी, नांगरणी, कापणी यांचे चित्रण.
४. वारली चित्रकला कशी तयार केली जाते?
वारली चित्रे काढण्यासाठी प्रथम भिंत गेरूने रंगवतात.
त्यावर पांढऱ्या रंगाने चित्रे रेखाटली जातात.
चित्रांसाठी बांबूची काडी, काडेपेटीची काडी किंवा बारीक लाकडी पट्टी वापरली जाते.
ही चित्रे सरळ रेषा आणि साध्या आकृतिबंधातून तयार केली जातात.
५. वारली चित्रकलेचा सांस्कृतिक महत्त्व:
ही कला आदिवासी लोकांचे परंपरागत जीवनशैली आणि निसर्गाशी असलेले नाते दर्शवते.
वारली चित्रे केवळ सौंदर्यात्मक नसून, ती संस्कृतीचे जतन करणारी कला आहे.
आज ही कला आंतरराष्ट्रीय स्तरावर लोकप्रिय झाली असून ती विविध वस्त्रप्रकार, दागिने, घरांची सजावट यामध्ये वापरली जाते.
६. वारली चित्रकलेचे आधुनिक उपयोग:
टी-शर्ट, साड्या, बेडशीट, पर्स, भेटकार्ड यांवर वारली चित्रे दिसतात.
रेस्टॉरंट्स आणि घरांच्या भिंतींवर सजावटीसाठी वारली पेंटिंग केली जाते.
ही कला परदेशांतही प्रसिद्ध झाली आहे, त्यामुळे अनेक कलाकार याकडे आकर्षित होत आहेत.
७. वारली चित्रकलेतील सकारात्मक दृष्टिकोन:
झाडे मुळांपासून वर काढली जातात, जेणेकरून वाढीचा आणि सकारात्मकतेचा संदेश मिळतो.
चित्रांमध्ये कोणत्याही व्यक्तीला ओळखता येणार नाही असे साधे आकृतीबद्ध रूप असते, यामुळे ती कला सर्वसमावेशक वाटते.
रंगांचा मर्यादित वापर असूनही, या चित्रांमधून भावनांची छटा सहज दिसते.
Leave a Reply