बाकी वीस रुपयांचं काय?
लेखक परिचय:
बाबाराव मुसळे (जन्म: १९४९) हे प्रसिद्ध मराठी लेखक आणि कवी आहेत. त्यांच्या ‘मोहरलेला चंद्र’, ‘झिंगू लुखू लुखू’, ‘नगरभोजन’ हे कथासंग्रह तसेच ‘वारूळ’, ‘पाटिलकी’, ‘दंश’, ‘पखाल’, ‘आर्त’ या कादंबऱ्या प्रसिद्ध आहेत. त्यांनी ‘इथे पेटली माणूसगात्रे’ हा कवितासंग्रहही लिहिला आहे.
पाठाचा सारांश:
ही कथा राजू नावाच्या गरीब आणि दयाळू मुलाची आहे, जो आपल्या आजारी आईसाठी मुंबईतील टाटा कॅन्सर सेंटर येथे आला आहे. आपल्या आईसोबत वेळ घालवण्यासोबतच तो इतर गरजू लोकांना मदत करण्याचे कार्य करतो.
१. राजूची ओळख आणि परिस्थिती:
- राजू हा वाशिम जिल्ह्यातील एका खेडेगावातील गरीब मुलगा आहे.
- तो पाचवीत शिकत असून त्याची आई पोटाच्या कर्करोगाने आजारी आहे आणि तिच्यावर उपचार सुरू आहेत.
- दवाखान्यात असताना त्याला समजले की, काही लोक उपाशी असतात तर काही उरलेले अन्न फेकून देतात.
- त्यामुळे त्याने “उरलेलं अन्न फेकू नका, मला द्या. मी ते उपाशी लोकांना देतो” अशी पाटी गळ्यात लावली आणि अन्न गोळा करून गरजू लोकांना वाटायला सुरुवात केली.
२. राजू आणि विकास यांची भेट:
- विकास हा टाटा कॅन्सर सेंटरजवळील कार्यालयात काम करणारा कर्मचारी आहे.
- त्याची मेहुणी हॉस्पिटलमध्ये भरती असल्याने तो रोज तिला भेटायला येत असे.
- त्याने राजूच्या कार्याबद्दल जाणून घेतले आणि त्याच्या प्रामाणिकपणाचा आदर केला.
- त्याने राजूला पाण्याच्या बाटल्या कार्यालयात पोहोचवण्याचे काम दिले, जे राजू आनंदाने करत असे.
३. गैरसमज – राजू चोरी करतो?
- एके दिवशी, विकासचे साहेब कार्यालयात असताना राजूने त्यांना पाण्याची बाटली दिली.
- साहेबांकडे सुट्टे पैसे नसल्याने त्यांनी राजूला १०० रुपयांची नोट दिली आणि ८० रुपये परत आणायला सांगितले.
- मात्र, राजू परतलाच नाही! त्यामुळे साहेबांनी रागात विकासला सांगितले की, “तुम्ही या गरीब मुलांवर विश्वास ठेवू नका, ते फसवणूक करतात!”
- विकासला हे मान्य नव्हते, पण तो साहेबांना काही सांगू शकला नाही.
४. सत्य समोर येते:
- दुसऱ्या दिवशी राजूचा मित्र इरफान कार्यालयात आला आणि १०० रुपयांची नोट साहेबांना दिली.
- त्याने सांगितले की, राजूच्या आईला दवाखान्यातून सुटी मिळाल्याने तो गावी गेला आहे आणि जाण्यापूर्वीच त्याने इरफानकडे पैसे ठेवले होते.
- हे पाहून साहेबांना स्वतःची चूक लक्षात आली आणि त्यांनी विकासला सांगितले –
“तुमचं माणसं ओळखण्याचं कौशल्य चांगलं आहे. त्यामानाने मी अनुभवशून्य आहे.”
५. ‘बाकी वीस रुपयांचं काय?’ – कथेचा गूढ शेवट:
- साहेबांनी म्हटले, “या नोटेमधील ८० रुपये माझे आहेत, पण बाकी वीस रुपयांचं काय?”
- हा प्रश्न अजूनही अनुत्तरित राहतो, कारण त्या वीस रुपयांचा योग्य उपयोग काय करता येईल, याचा निर्णय कोणीही घेत नाही.
- ही कथा मानवी स्वभाव, प्रामाणिकपणा आणि गरिबांविषयी असलेल्या पूर्वग्रहांवर भाष्य करते.
पाठातून मिळणारे धडे:
- प्रामाणिकपणा महत्त्वाचा असतो. – राजूने शेवटपर्यंत प्रामाणिक राहून पैशांची परतफेड केली.
- गरीब किंवा अनोळखी व्यक्तीबद्दल लगेच गैरसमज करू नये. – साहेबांनी राजूला चुकीचा समजले, पण शेवटी त्यांना आपली चूक समजली.
- दुसऱ्यांना मदत करणं ही मोठी गोष्ट असते. – राजूने गरजू लोकांसाठी उरलेलं अन्न संकलित करून मोठे कार्य केले.
- माणसं ओळखण्याची कला महत्त्वाची आहे. – विकासने राजूच्या चांगल्या स्वभावाची ओळख केली, तर साहेबांनी त्याला चुकीचे समजले.
Leave a Reply