बालभारती Notes Class 6 Chapter 18 Balbharati Maharashtra Board Marathi Medium

बहुमोल जीवन

१. धड्याचा परिचय:

हा धडा जीवनात सर्व काही आपल्या मनासारखे घडतेच असे नाही, हे स्पष्ट करतो.

➤ कवीने निसर्गातील अनेक उदाहरणे देऊन सुख-दुःखाच्या चक्राचे सुंदर वर्णन केले आहे.
➤ सुख आणि दुःख आलटून-पालटून येतात, म्हणून जीवनात धैर्याने पुढे जायला हवे.
➤ माणसाने संकटांपासून पळू नये, कारण त्यातूनच जीवनाचा खरा अर्थ कळतो.

२. कवितेत दिलेली उदाहरणे आणि त्यांचा अर्थ:

(अ) गुलाबाचे फुल – काट्यातही फुलते!

✔ गुलाबाच्या झाडाला काटे असले तरी ते फुलण्याचे आणि सुगंध देण्याचे काम थांबवत नाही.
✔ याचा अर्थ – संकटे असली तरी आपल्याला थांबू नये, प्रयत्न करत राहावे.

(आ) वसंत ऋतू आणि ग्रीष्म ऋतू – बदलणारे ऋतूचक्र!

✔ वसंत ऋतूत झाडे फुलांनी डोलतात, पण ग्रीष्म ऋतूत धरणी कोरडी होते.
✔ यानंतर पुन्हा पावसाळा येतो आणि निसर्ग हिरवागार होतो.
✔ याचा अर्थ – सुख-दुःख सतत येत राहतात, त्यामुळे संयम बाळगावा.

(इ) आकाशातील ढग आणि पाऊस – कधी आशा, कधी निराशा!

✔ कधी ढग जमा होतात पण पाऊस पडत नाही, तर कधी अचानक पाऊस कोसळतो.
✔ याचा अर्थ – कधी अपेक्षेप्रमाणे घडत नाही, तर कधी अनपेक्षित चांगली गोष्ट घडते.

(ई) चंद्र-तारे आणि काळोख – प्रकाश आणि अंधार!

✔ रात्री आकाशात चंद्र-तारे चमकतात, पण काही वेळाने काळोख येतो.
✔ यानंतर पुन्हा सूर्य उगवतो आणि सगळीकडे उजेड पसरतो.
✔ याचा अर्थ – आयुष्यात कठीण काळ आला तरी आशा सोडू नये, कारण चांगले दिवस येणारच!

३. कवीचा संदेश – जीवन कसे जगावे?

✔ सुख आणि दुःख आलटून-पालटून येतात, त्यामुळे धैर्याने संकटांना तोंड द्यावे.
✔ मनासारखे सर्व काही होत नाही, पण प्रयत्न करणे थांबवू नये.
✔ आयुष्य खूप बहुमोल आहे, त्यामुळे त्याचा योग्य वापर करावा.
✔ संकटांपासून पळू नये, कारण संघर्षातूनच यश मिळते.

४. कवितेतील महत्त्वाचे शब्द आणि त्यांचे अर्थ:

५. कवितेतून मिळणारे धडे:

✔ आपल्याला प्रत्येक परिस्थितीचा धीराने सामना करायला शिकावे.
✔ जीवनात अडचणी आल्या तरी प्रयत्न करणे थांबवू नये.
✔ जसे दिवस आणि रात्र येतात तसेच सुख-दुःखही येतात.
✔ जीवनातील प्रत्येक क्षणाचा योग्य उपयोग करावा.