Important Questions Chapter 8 इतिहास Class 11 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

Imp Questions For All Chapters – इतिहास Class 11

माैर्यकालीन भारत

लघु प्रश्न

1. मगध साम्राज्याची पहिली राजधानी कोणती होती?

उत्तर: गिरिव्रज

2. मौर्य साम्राज्याची स्थापना कोणी केली?

उत्तर: चंद्रगुप्त मौर्य

3. अशोकाने कोणती पदवी धारण केली होती?

उत्तर: देवानं पियो पियदसी

4. कलिंग युद्धाचा अशोकावर काय परिणाम झाला?

उत्तर: त्याचे हृदयपरिवर्तन झाले

5. अशोकाने कोणत्या धर्माचा स्वीकार केला?

उत्तर: बौद्ध धर्म

6. अशोकाच्या शिलालेखांची लिपी कोणती आहे?

उत्तर: ब्राह्मी

7. कौटिल्याने कोणता ग्रंथ लिहिला?

उत्तर: अर्थशास्त्र

8. मौर्य काळात कोणता कर जमिनीवर आकारला जात होता?

उत्तर: बळी

9. चंद्रगुप्त मौर्याने कोणासोबत युद्ध केले?

उत्तर: सेल्युकस

10. ‘इंडिका’ या ग्रंथाचा लेखक कोण आहे?

उत्तर: मेगॅस्थिनिस

11. अशोकाने आपला मुलगा आणि मुलीला बौद्ध धर्माचा प्रसार करण्यासाठी कोठे पाठवले?

उत्तर: परदेशात

12. मौर्य काळात ‘विष्टी’ म्हणजे काय?

उत्तर: श्रमरूपाने दिलेला कर

13. सारनाथ येथील स्तंभावर किती सिंह आहेत?

उत्तर: चार

14. ‘तिपिटक’ कोणत्या धर्माचा महत्त्वपूर्ण ग्रंथ आहे?

उत्तर: बौद्ध धर्म

15. मौर्य साम्राज्यातील शेवटचा राजा कोण होता?

उत्तर: बृहद्रथ

दीर्घ प्रश्न

1. मगध साम्राज्य का शक्तिशाली बनले?

उत्तर: मगध साम्राज्य शक्तिशाली बनण्याची अनेक कारणे होती, जसे की सुपीक जमीन, बारमाही नद्या, व्यापार करण्यासाठी चांगली साधने आणि नैसर्गिक साधनसंपत्तीची उपलब्धता, ज्यामुळे आर्थिक विकास झाला आणि साम्राज्य विस्तारण्यास मदत झाली.

2. अशोकाने धम्मविजयाच्या प्रसारासाठी काय केले?

उत्तर: अशोकाने धम्मविजयाच्या प्रसारासाठी धर्ममहामात्रांची नेमणूक केली, मद्यपान आणि नैतिकतेचे उल्लंघन करणाऱ्या गोष्टींवर बंदी घातली आणि लोकांना नैतिक आचरण करण्याचे महत्त्व पटवून दिले, ज्यामुळे समाजात चांगले वातावरण निर्माण झाले.

3. मौर्यकालीन प्रशासनाचे स्वरूप कसे होते?

उत्तर: मौर्यकालीन प्रशासनाचे स्वरूप केंद्रीकृत होते, परंतु प्रादेशिक स्तरावर विकेंद्रीकरण केलेले होते, ज्यात राजा सर्वोच्च स्थानी होता आणि त्याला मदत करण्यासाठी मंत्रिपरिषदेची नियुक्ती केली जात होती, ज्यामुळे प्रशासन सुरळीत चालण्यास मदत झाली.

4. मौर्यकालीन अर्थव्यवस्थेची माहिती द्या.

उत्तर: मौर्यकालीन अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने शेती आणि व्यापारावर आधारित होती, ज्यात जमिनीवर कर (बळी) आकारला जात होता, विविध उद्योगधंदे विकसित झाले होते आणि अंतर्गत तसेच परदेशी व्यापार तेजीत होता, ज्यामुळे राज्याची आर्थिक स्थिती मजबूत झाली.

5. मौर्यकालीन कला आणि स्थापत्य कसे होते?

उत्तर: मौर्यकालीन कला आणि स्थापत्य उत्कृष्ट होते, ज्यात दगड कोरीव काम, मूर्ती बनवणे आणि भव्य स्तंभ उभारणे यांचा समावेश होता, अशोकाने उभारलेले स्तंभ आणि त्यावर असलेल्या शिल्पाकृती हे तत्कालीन कलेचे उत्तम उदाहरण आहेत.

6. मौर्यकालीन समाजरचना कशी होती?

उत्तर: मौर्यकालीन समाजरचना चातुर्वर्ण्य पद्धतीवर आधारित होती, परंतु मेगॅस्थिनिसने समाजातील सात वर्गांचे वर्णन केले आहे, ज्यात पुरोहित, शेतकरी, व्यापारी आणि सैनिक यांचा समावेश होता, आणि लोकांचे जीवनमान समृद्ध होते.

7. अशोकाच्या शिलालेखांचे महत्त्व काय आहे?

उत्तर: अशोकाचे शिलालेख हे तत्कालीन इतिहासाचे महत्त्वाचे स्रोत आहेत, ज्यांच्या आधारे मौर्य साम्राज्याच्या सीमा, अशोकाचे धम्म धोरण आणि प्रशासकीय माहिती मिळते, त्यामुळे ते ऐतिहासिकदृष्ट्या खूप महत्त्वाचे आहेत.

8. पाटलिपुत्र शहराचे वर्णन करा.

उत्तर: पाटलिपुत्र हे प्राचीन भारतातील एक महत्त्वाचे शहर होते, जे अनेक राजवंशांची राजधानी होते, हे शहर व्यापार आणि प्रशासनाचे केंद्र बनले होते आणि मेगॅस्थिनिसने या शहराचे ‘पालीबोथरा’ म्हणून वर्णन केले आहे.

9. मौर्य साम्राज्याच्या ऱ्हासाची कारणे काय होती?

उत्तर: अशोकानंतर दुर्बळ शासक आणि प्रशासकीय यंत्रणेतील कमजोरीमुळे मौर्य साम्राज्याचे विघटन होऊ लागले, ज्यामुळे राजकीय अस्थिरता वाढली आणि साम्राज्य अनेक भागांमध्ये विभागले गेले.

10. मौर्यकाळात स्त्रियांची स्थिती कशी होती?

उत्तर: मौर्यकाळात स्त्रियांच्या शिक्षणाची उपेक्षा झाली असली, तरी त्यांना काही प्रमाणात अधिकार होते, जसे की स्त्रीधन बाळगण्याचा अधिकार आणि प्रशासकीय कार्यात (गुप्तहेर) सहभाग, ज्यामुळे त्यांचे महत्त्व दिसून येते.