Important Questions Chapter 7 इतिहास Class 11 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

Imp Questions For All Chapters – इतिहास Class 11

भारत आणि इराण (पर्शिया)

लघु प्रश्न

1. इराणमधील कोणत्या साम्राज्याची स्थापना दुसऱ्या सायरसने केली?

उत्तर: अखमोनीय साम्राज्य.

2. अखमोनीय साम्राज्याची राजधानी काय होती?

उत्तर: सुसा.

3. ग्रीक इतिहासकारांनी इराणला काय म्हटले आहे?

उत्तर: एरियाना.

4. रॉयल रोडची लांबी किती किलोमीटर होती?

उत्तर: सुमारे २५०० किलोमीटर.

5. सिकंदराने कोणत्या मार्गाने पर्शियावर स्वारी केली?

उत्तर: रॉयल रोड.

6. ‘ॲनाबेसिस ऑफ अलेक्झांडर’ हा ग्रंथ कोणी लिहिला?

उत्तर: एरियन.

7. पहिला दार्युश कोणत्या ग्रीक शहरावर चाल करून गेला?

उत्तर: अथेन्स.

8. भारतातील कोणत्या प्रदेशात पर्शियन सत्तेचे वर्चस्व दोन शतके होते?

उत्तर: वायव्य प्रदेश.

9. अखमोनीय साम्राज्यातून भारतीय उपखंडात कोणती लिपी वापरात आली?

उत्तर: अरेमाइक लिपी.

10. सिंधू नदी आणि अरबी समुद्राची माहिती घेण्यासाठी दार्युशने कोणाला पाठवले?

उत्तर: स्कायलॅक्स ऑफ कार्यंदा.

11. पर्शियातील बाजारात भारतातून कोणत्या गोष्टींना मागणी होती?

उत्तर: हस्तिदंत आणि सागवानी लाकूड.

12. दारिक हे कोणत्या धातूचे नाणे होते?

उत्तर: सोने.

13. तक्षशिला कोणत्या महाजनपदाची राजधानी होती?

उत्तर: गांधार.

14. सिकंदराच्या स्वारीच्या वेळी तक्षशिला येथे कोण राज्य करत होता?

उत्तर: आंभी.

15. चंद्रगुप्त मौर्याला कोणी शिक्षण दिले?

उत्तर: आचार्य चाणक्य.

दीर्घ प्रश्न

1. इराण आणि हडप्पा संस्कृती यांच्यातील संबंधांवर प्रकाश टाका.

उत्तर: इराण आणि हडप्पा संस्कृती यांच्यातील व्यापारी आणि सांस्कृतिक संबंध फार पूर्वीपासून होते. एलामचे साम्राज्य हडप्पा संस्कृतीशी समकालीन होते आणि ते मेसोपोटेमियाच्या जवळ होते. सुसा येथील पुरातत्त्वीय संशोधनातून याचे पुरावे मिळाले आहेत.

2. अखमोनीय साम्राज्याची स्थापना कशी झाली?

उत्तर: अखमोनीय साम्राज्याची स्थापना दुसऱ्या सायरसने केली, जो पार्स नावाच्या जमातीतील होता. या जमातीचे वास्तव्य इराणच्या वायव्येकडील डोंगराळ प्रदेशात होते. या प्रदेशाला ‘पार्स’ म्हटले जात असे आणि याच प्रांतात हे साम्राज्य उदयाला आले.

3. सिकंदराने पर्शियावर स्वारी का केली?

उत्तर: ग्रीक आणि अखमोनीय यांच्यातील संघर्षामुळे अखमोनीय सत्ता दुर्बळ झाली होती. ग्रीकांनी पर्शियाला नमवू शकतो हा आत्मविश्वास निर्माण झाला होता. यामुळेच मॅसिडोनियाचा राजा सिकंदर याने पर्शियावर स्वारी केली.

4. भारतीय उपखंड आणि पर्शिया यांच्यातील संबंध कसे होते?

उत्तर: भारतीय उपखंड आणि पर्शिया यांच्यातील संबंध फार जुने होते. पर्शियन साम्राज्याने भारतीय उपखंडाच्या वायव्य प्रदेशापर्यंत आपली सीमा वाढवली होती. या संबंधांमुळे व्यापार आणि सांस्कृतिक देवाणघेवाण वाढली.

5. अखमोनीय साम्राज्याचा भारतीय प्रशासनावर काय परिणाम झाला?

उत्तर: अखमोनीय साम्राज्याने जिंकलेल्या प्रदेशांवर सत्रपांची नेमणूक करण्याची पद्धत सुरू केली. ही पद्धत पुढे सिकंदर, शक आणि कुशाण यांनीही वापरली. तसेच, अरेमाइक लिपीचा वापर सुरू झाला, ज्यामुळे खरोष्ठी लिपी विकसित झाली.

6. स्कायलॅक्सच्या समुद्री मोहिमेचे महत्त्व काय आहे?

उत्तर: पहिला दार्युशने सिंधू नदी आणि अरबी समुद्राची माहिती मिळवण्यासाठी स्कायलॅक्सला पाठवले. तो भारतापर्यंत पोहोचणारा पहिला आयोनियन ग्रीक होता. त्याच्या वृत्तांतामुळे पश्चिमेकडील लोकांना भारतीय उपखंडाची माहिती मिळाली.

7. पर्शिया आणि भारतातील व्यापाराचे स्वरूप कसे होते?

उत्तर: पर्शियातील बाजारात भारतीय वस्तूंना जसे की हस्तिदंत आणि सागवानी लाकूड यांना खूप मागणी होती. दार्युशच्या लेखांमध्ये याचा उल्लेख आहे. यामुळे दोन्ही प्रदेशांमधील व्यापार खूप समृद्ध झाला.

8. तक्षशिला शहराचे महत्त्व काय होते?

उत्तर: तक्षशिला हे गांधार महाजनपदाची राजधानी होती आणि ते शिक्षणाचे एक मोठे केंद्र बनले होते. येथे दूरदूरवरून विद्यार्थी शिकायला येत असत. हे शहर एक अनौपचारिक विद्यापीठ बनले होते, जिथे विविध विषयांचे शिक्षण दिले जात होते.

9. सिकंदराच्या स्वारीचा भारतावर काय परिणाम झाला?

उत्तर: सिकंदराने भारतावर स्वारी केली, पण तो जिंकलेल्या प्रदेशावर जास्त काळ राज्य करू शकला नाही. त्याच्या स्वारीमुळे उत्तर भारतातील राजकीय परिस्थिती बदलली. यामुळे चंद्रगुप्त मौर्याला मोठे साम्राज्य स्थापन करण्याची संधी मिळाली.

10. ग्रँड ट्रंक रोडचे ऐतिहासिक महत्त्व सांगा.

उत्तर: ग्रँड ट्रंक रोड हा एक महत्त्वाचा व्यापारी मार्ग होता, जो बिहार ते अफगाणिस्तानपर्यंत पसरलेला होता. याचे बांधकाम चंद्रगुप्त मौर्याने केले आणि अशोकाने त्यात सुधारणा केल्या. या मार्गामुळे व्यापार आणि दळणवळण खूप सोपे झाले.