‘वसंतहृदय चैत्र’ हा दुर्गा भागवत लिखित सुंदर ललित निबंध आहे, ज्यामध्ये त्यांनी चैत्र महिन्यातील निसर्ग सौंदर्याचे अत्यंत प्रभावी आणि सूक्ष्म निरीक्षण केले आहे. हा महिना वसंत ऋतूचा सर्वात आकर्षक भाग मानला जातो, म्हणूनच याला ‘खरा वसंतात्मा’ किंवा ‘मधुमास’ असे संबोधले जाते. लेखिकेने चैत्र महिन्यातील विविध निसर्ग घटकांचे वर्णन अत्यंत रसपूर्ण शैलीत केले आहे, ज्यामुळे वाचकाच्या मनःपटलावर निसर्गचित्र साकार होते.
चैत्र हा वसंताचा खरा आत्मा मानला जातो, कारण यावेळी निसर्ग आपली सर्व सौंदर्यरूपे प्रकट करतो. फाल्गुन महिन्यात झाडे फुलांनी बहरलेली असतात, तर चैत्रात त्यांना फळे लागतात, म्हणूनच चैत्राला विशेष महत्त्व दिले गेले आहे. पिंपळाच्या झाडाची कोवळी गुलाबी पालवी, मधुमालतीच्या सुवासिक फुलांनी झाकलेली झाडे, आणि विविध झाडांवर डोलणारी हिरवीगार फळे हे चैत्राच्या निसर्गदृश्याला अधिक मोहक बनवतात. लेखिकेच्या निरीक्षणशक्तीमुळे ती निसर्गातील बारकावे प्रभावीपणे मांडते.
घाणेरी या झाडाच्या दुरंगी फुलांचे विशेष वर्णन लेखिकेने केले आहे. गुलाबी आणि पिवळी, लाल आणि पांढरी, जांभळी आणि गुलाबी अशा वेगवेगळ्या रंगसंगतीत ही फुले शोभिवंत दिसतात. गुजरातमध्ये या झाडाला ‘चुनडी’ असे नाव दिले आहे, कारण त्याची फुले पारंपरिक रंगीबेरंगी चुनडीसारखी दिसतात. असे विविधरंगी फुलांनी नटलेले झाड संपूर्ण निसर्गालाच एका अद्भुत सौंदर्यात बांधते.
नारळ आणि करंज यासारख्या झाडांचे वर्णन करताना लेखिकेने त्यांच्या फुलांच्या सौंदर्यावर भर दिला आहे. नारळाची फुले साधी असूनही गुळगुळीत आणि स्पर्श सुखावणारी असतात, तर करंजाची फुले निळसर-जांभळ्या रंगाची आणि अत्यंत सुंदर असतात. तसेच, चैत्र महिन्यात कडुनिंबाच्या झाडाला लागणाऱ्या फुलांचा सुगंध रात्रीच्या वेळी अत्यंत मोहक वाटतो.
Leave a Reply