भरतवाक्य
‘भरतवाक्य’ ही कविता प्रसिद्ध संतकवी मोरोपंत यांनी रचली आहे. मोरोपंत हे पंडित कवी होते आणि त्यांनी अनेक धार्मिक व तत्त्वज्ञानप्रधान काव्यरचना केल्या आहेत. त्यांच्या ‘केकावली’ या ग्रंथातील ही कविता आहे. या कवितेत कवीने सज्जनांच्या सहवासाचे महत्त्व, चांगले विचार अंगीकारण्याची गरज आणि भक्तिमार्गातील अडथळे दूर करण्याचे मार्ग यावर प्रकाश टाकला आहे.
कवी म्हणतात की माणसाने सतत सज्जन व्यक्तींच्या सहवासात राहावे आणि त्यांच्या चांगल्या विचारांचे श्रवण करावे. चांगल्या लोकांच्या सहवासामुळे आपले मन शुद्ध होते आणि योग्य मार्गावर जाते. त्यांनी खोटा अहंकार, दुराभिमान आणि वाईट विचार यांना दूर ठेवण्याचा संदेश दिला आहे. भक्तीमार्गावर चालताना आलेल्या मोहांना बळी न पडता मन भगवंताच्या भक्तीत स्थिर ठेवावे. दुष्ट संगत टाळावी आणि चांगल्या मार्गाने आपले जीवन व्यतीत करावे.
कवी पुढे सांगतात की परमेश्वराच्या नावाचे सतत स्मरण केल्याने सर्व इच्छा पूर्ण होतात. भक्तिमार्गात कोणताही अहंकार ठेवू नये आणि मनोभावे ईश्वराचे स्मरण करावे. संकटे आली तरी भक्तीमध्ये खंड पडू नये. निश्चय कधीही डळमळीत होऊ नये आणि चांगल्या विचारांकडे वळावे. अहंकार आणि लोभ सोडल्यास आत्मबोध प्राप्त होतो आणि जीवन सुखमय होते.
एकंदरीत, या कवितेत कवीने चांगल्या संगतीचे महत्त्व आणि वाईट विचार, अहंकार व मोह टाळण्याची शिकवण दिली आहे. भक्तिमार्गाने जाणाऱ्या प्रत्येकाने आपले मन भक्तीत रमवावे आणि संकल्प दृढ ठेवावा. आपल्या विचारांनी आणि कर्मांनी आपले जीवन सत्कर्माने परिपूर्ण करावे, असा या कवितेचा मुख्य संदेश आहे.
Leave a Reply