गोष्ट अरुणिमाची
‘गोष्ट अरुणिमाची’ हा पाठ एका अतिशय जिद्दी, ध्येयवादी आणि प्रेरणादायी महिलेच्या जीवनप्रवासावर आधारित आहे. अरुणिमा सिन्हा हिने आपल्या दुर्दम्य इच्छाशक्तीने आणि संघर्षशील वृत्तीने संपूर्ण जगासमोर एक नवा आदर्श निर्माण केला. ती एक राष्ट्रीय स्तरावरील व्हॉलीबॉल आणि फुटबॉल खेळाडू होती. तिचे संपूर्ण आयुष्य खेळासाठी समर्पित होते आणि तिला सीआयएसएफ (CISF) मध्ये नोकरी मिळवायची होती. परंतु, नियतीने तिच्या आयुष्याला एक वेगळे वळण दिले.
11 एप्रिल 2011 रोजी, अरुणिमा लखनऊ रेल्वे स्टेशनवरून दिल्लीला प्रवास करत होती. त्याच वेळी काही चोरांनी तिच्या गळ्यातील सोन्याची चेन हिसकावण्याचा प्रयत्न केला. मात्र, ती धाडसी आणि कणखर होती. तिने चोरांचा प्रतिकार केला, पण कुणीच तिला मदत केली नाही. अखेरीस, चोरांनी तिला जबरदस्तीने चालत्या गाडीतून बाहेर फेकले. ती शेजारून जाणाऱ्या एका वेगवान रेल्वेवर आदळली आणि तिच्या दोन्ही पायांवरून 49 हून अधिक रेल्वेगाड्या गेल्या. त्यामुळे तिच्या एका पायाचा चक्काचूर झाला आणि दुसऱ्या पायालाही गंभीर दुखापत झाली. ती रात्रीच्या भयाण अंधारात रेल्वे पटरीवर सात तास रक्ताच्या थारोळ्यात पडून होती. या काळात तिच्या मनात मृत्यूचा विचारही आला नाही, उलट तिने परिस्थितीशी सामना करण्याचा निर्धार केला.
अखेर सकाळी रेल्वेचे सफाई कर्मचारी तिथे आले आणि तिला बरेली गावातील रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. त्या रुग्णालयात मूलभूत सोयीसुविधाही नव्हत्या. तिच्या पायाचे ऑपरेशन करताना भूल देण्यासाठी आवश्यक ते औषध नव्हते. अशा कठीण परिस्थितीतही ती डॉक्टरांना धीर देत होती आणि तिने स्वतःच्याच डोळ्यांसमोर आपला पाय कापलेला पाहिला. नंतर तिला दिल्लीच्या एम्स (AIIMS) रुग्णालयात हलवण्यात आले, जिथे चार महिने उपचार चालले. या काळात तिच्यावर विविध प्रकारचे उपचार झाले, पण मानसिक वेदना अधिक तीव्र होत्या. तिच्या अपघाताविषयी चुकीच्या अफवा पसरवल्या गेल्या. काही लोक म्हणाले की तिने आत्महत्या करण्यासाठी रेल्वेतून उडी मारली, तर काहींनी म्हटले की तिच्याकडे तिकीट नव्हते म्हणून तिला गाडीतून बाहेर फेकण्यात आले. माध्यमांमध्ये आलेल्या या खोट्या बातम्यांमुळे ती खूप दुखावली गेली.
या संपूर्ण संघर्षाने अरुणिमाला आतून अधिक कणखर बनवले. अपघातामुळे तिचे शरीर अपंग झाले असले तरी तिचे मन अजूनही मजबूत होते. तिने ठरवले की आपण काहीतरी मोठे करायचे आणि लोकांना उत्तर द्यायचे. तिचा आत्मविश्वास अधिक दृढ झाला आणि तिने एव्हरेस्ट सर करण्याचा निर्धार केला. ही कल्पना ऐकल्यावर अनेक लोकांनी तिची खिल्ली उडवली. काहींनी सांगितले की ती अपंग असल्याने हे अशक्य आहे. मात्र, तिच्या कुटुंबाने तिला पाठिंबा दिला.
तिने नेहरू गिर्यारोहण प्रशिक्षण केंद्रात प्रवेश घेतला आणि बचेंद्री पाल यांच्याकडून गिर्यारोहणाचे धडे घेतले. हे प्रशिक्षण अत्यंत कठीण होते, कारण तिला कृत्रिम पायावर चालायचे होते. पर्वतारोहण करताना अनेक अडचणी आल्या. तिच्या कृत्रिम पायाने आधार घेताना तो सतत सरकत होता, ज्यामुळे तो जमिनीत व्यवस्थित रोवला जात नव्हता. तिच्या दुसऱ्या पायाला स्टील रॉड लावण्यात आला होता आणि थोडा जरी दाब दिला गेला तरी तीव्र वेदना होत होत्या. एवढ्या कठीण परिस्थितीतही तिने हार मानली नाही आणि ती सातत्याने सराव करत राहिली.
52 दिवसांच्या कठीण चढाईनंतर अखेर ती एव्हरेस्टच्या अंतिम टप्प्यावर पोहोचली. मात्र, ‘डेथ झोन’ मध्ये पोहोचल्यानंतर तिचा ऑक्सिजन साठा संपला. अशा वेळी नियतीने पुन्हा एकदा तिची परीक्षा घेतली. योगायोगाने, एका ब्रिटिश गिर्यारोहकाने फेकून दिलेला ऑक्सिजन सिलेंडर तिला सापडला आणि त्यामुळे तिचे प्राण वाचले. शेवटी, 21 मे 2013 रोजी अरुणिमाने एव्हरेस्ट सर केले आणि भारताचा झेंडा तिथे फडकवला. हा ऐतिहासिक क्षण कॅमेऱ्यात कैद करण्यासाठी तिने तिचा शेवटचा ऑक्सिजन मास्क काढून फोटो आणि व्हिडिओ रेकॉर्ड केला.
ही गोष्ट आपल्याला शिकवते की संकटे कितीही मोठी असली, तरी त्यावर मात करून ध्येय गाठता येते. अपंगत्व हे शरीराचे असते, मनाचे नाही. अरुणिमाने सिद्ध केले की ध्येय ठरवून अपार मेहनत घेतल्यास अशक्य काहीच नाही. अपयश म्हणजे प्रयत्न निष्फळ होणे नव्हे, तर खरे अपयश म्हणजे ध्येयच कमकुवत असणे. तिची कथा प्रत्येकासाठी प्रेरणादायी आहे आणि ती आपल्याला सांगते की प्रत्येकामध्ये एक ‘जिद्दी अरुणिमा’ असते, फक्त ती शोधायची गरज आहे.
Leave a Reply