कुमारभारती Question Answers Class 10 वीरांगना Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

कृति

Page ६०

1. लेफ्टनंट स्वाती महाडिक – आकृती पूर्ण करणे

• त्यांचे शिक्षण: बी.एससी, एम.एस.डब्ल्यू, बी.एड
• त्यांचा निर्धार: सैन्यात भरती होऊन पतीचे अपूर्ण स्वप्न पूर्ण करणे
• त्यांचा स्वभाव: धाडसी, जिद्दी, निग्रही

2.”कठोर परिश्रमांमुळेच स्वाती महाडिक यांना स्वतःचा निर्धार पूर्ण करता आला” – यावरील मत

होय, कठोर परिश्रमांमुळेच स्वाती महाडिक यांनी सैन्यात प्रवेश मिळवला. सैन्यात भरती होण्यासाठी शारीरिक आणि मानसिक कसोटी आवश्यक असते. वयाची अट शिथिल करून त्यांनी कठोर प्रशिक्षण पूर्ण केले आणि सैन्यात लेफ्टनंट पद मिळवले. त्यामुळेच त्यांचा निर्धार फळास आला.

3. स्वाती महाडिक यांच्या निर्धारातून समाजाला मिळणारा संदेश

समाजाला कणखरपणा, जिद्द आणि देशप्रेमाचा संदेश मिळतो. संकटांमध्ये खचून न जाता उद्दिष्टावर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे. त्यांनी प्रत्येक स्त्रीसाठी प्रेरणादायी उदाहरण निर्माण केले.

4. टिपा:

(अ) देशप्रेमी कर्नल संतोष महाडिक– सैन्यात वीरगती प्राप्त, देशासाठी समर्पित जीवन
(आ) जिद्दी लेफ्टनंट स्वाती महाडिक – पतीचे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी सैन्यात दाखल

5. “प्राप्त परिस्थितीतून आत्मविश्‍वासाने आणि परिश्रमाने कार्य करणे म्हणजेच यश” – स्पष्टीकरण

स्वाती महाडिक यांना वयाच्या 40व्या वर्षी सैन्यात प्रवेश मिळवण्यासाठी विशेष मेहनत घ्यावी लागली. कठीण परिस्थितीत आत्मविश्वास आणि परिश्रमाच्या जोरावर त्यांनी यश संपादन केले.

6. “मुक्कामापेक्षा नियोजनबद्ध प्रवासावर अधिक विश्वास ठेवावा” – यावरील विचार

स्वाती महाडिक यांच्या मते, एखाद्या मुक्कामाच्या कल्पनेपेक्षा प्रवासातील अनुभव महत्त्वाचा असतो. त्यांनी कठीण प्रशिक्षणाला एक संधी मानले आणि त्यामुळेच प्रवास अधिक सोपा झाला.

7. या पाठावरून मनात आलेले भाव:

• देशभक्ती आणि जिद्दीला सलाम
• संकटांवर मात करण्याची प्रेरणा
• ध्येयपूर्तीसाठी कठोर परिश्रमाची गरज

Page ६२

1. शिक्षण आणि कार्य यावर परिच्छेद:

सबहन्स्पेक्टर रेखा मिश्रा यांनी अलाहाबाद विद्यापीठातून एम.ए. आणि बी.एड. पूर्ण केले. 2008 मध्ये रेल्वे पोलीस दलात सेवा सुरू केली. त्यांनी अनेक भरकटलेली मुले पालकांकडे सुखरूप पोहोचवली. त्यांनी 434 मुलांना मदत केली आणि समाजसेवेचे मोठे कार्य केले.

2. टिपा:

(अ) मुले भरकटण्याची कारणे:

• पालकांशी भांडण
• बॉलिवूडचे आकर्षण
• घरगुती समस्या
• गरीबीमुळे कामाच्या शोधात बाहेर पडणे

(आ) रेखाजींच्या कार्याचा परिणाम:

• भरकटलेली मुले पुन्हा घरी परतली
• अनेक मुले शिक्षणाच्या प्रवाहात आली
• समाजकंटकांपासून संरक्षण मिळाले

3. “प्रेम आणि आपुलकीमुळे मुले स्वगृही जातात” – स्पष्टीकरण:

रेखाजींनी कठोरतेऐवजी प्रेमाने भरकटलेल्या मुलांना समजावले. त्यांनी आईसारखी ममता दाखवून अनेक मुलांना त्यांच्या घरी सुखरूप पोहोचवले.

4. “भरकटलेल्या मुलांना शिक्षणाच्या प्रवाहात आणण्यासाठी रेखाजींनी केलेले प्रयत्न प्रशंसनीय आहेत” – स्पष्टीकरण:

रेखाजींनी अपहरण झालेल्या, घर सोडून गेलेल्या मुलांना शोधून त्यांच्या पालकांकडे पोहोचवले. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे अनेक मुलांना शिक्षणाची संधी मिळाली.

5. रेखा मिश्रा यांच्या कार्यावर मनात आलेले विचार:

• समाजसेवा ही सर्वोच्च धर्म आहे.
• प्रेम आणि सहानुभूतीने जीवन बदलता येते.
• पोलिसांनी फक्त कायदा अंमलात आणण्यापेक्षा समाजहिताचे कार्यही करावे.

Page ६३

1. सामासिक शब्दांचा विग्रह:

• रक्तचंदन → रक्तासारखे चंदन
• घनश्याम → घनासारखा श्याम (गडद काळसर निळा)
• काव्यामृत → काव्यातील अमृत
• पुरुषोत्तम → सर्वोत्तम पुरुष

2. सामासिक शब्द ओळखणे:

• महाराष्ट्रराज्य → कर्मधारय समास
• भाषांतर → तत्पुरुष समास
• पांढराशुभ्र → कर्मधारय समास

3. द्विगु समासाचा विग्रह:

• अष्टाध्यायी → आठ अध्याय असलेली (संहिता)
• पंचपाळे → पाच प्रकारची पाने
• द्विदल → दोन दल असलेले
• बारभाई → बारा भाऊ मिळून
• त्रैलोक्य → तीन लोकांचा समूह

अपठित गद्य आकलन:

तक्ता पूर्ण करणे:

जंगल करत असलेल्या मानवी क्रिया:

• हसते, गाते, डुलते
• पावसाच्या सरी झेलते
• सहजसुंदर असते

शब्दांची जात:

• जंगल → नाम
• नागमोडी → विशेषण

सहसंबंध लिहा:

• कोपरे : पाने : पान

“जंगलाचा मनमोकळा स्वभाव” सोदाहरण स्पष्ट करा:

जंगल स्वच्छंद आणि खुल्या मनाचे असते. ते कोणत्याही गोष्टीचा मोह ठेवत नाही. त्याला अढी किंवा तेढ नसते. हे मुक्त आणि सुंदर जग आहे.