कुमारभारती Question Answers Class 10 Chapter 5 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

वसंतहृदय चैत्र

कृति

(१) पाठाच्या आधारे दिलेल्या वैशिष्ट्यांवरून झाडांचे/वेलींचे नाव लिहा.

(२) खालील संकल्पनांचा अर्थ स्पष्ट करा.

(अ) चैत्र हा खरा वसंतात्मा, मधुमास आहे.

चैत्र महिन्यात निसर्ग फुलाफळांनी बहरलेला असतो, त्यामुळे त्याला ‘मधुमास’ म्हणतात.
हा महिना वसंताचा सर्वात सुंदर काळ मानला जातो.
फुलांचे सौंदर्य आणि फळांचा गोडवा यामुळे चैत्र हा वसंत ऋतूचा खरा प्रतिनिधी मानला जातो.

(आ) काळीकबरी घरटी चित्रलिपीतली सुंदर विरामचिन्हे वाटतात.

पक्ष्यांची घरटी निसर्गाच्या चित्रात एक अनोखा सौंदर्ययोग जोडतात.
विविध आकारांच्या घरट्यांमुळे झाडांवर निसर्गाचा अलंकार अधिक उठून दिसतो.
त्यामुळे लेखिकेला ती वसंताच्या चित्रलिपीतील सुंदर विरामचिन्हांसारखी वाटतात.

(३) योग्य जोड्या जुळवा.

(४) खालील तक्ता पूर्ण करा.

(५) खालील वाक्यांत योग्य वाक्प्रचार वापरून वाक्ये पुन्हा लिहा.

(रुजी घालणे, कुचेष्टा करणे, पेव फुटणे, व्यथित होणे)

(अ) लहानसहान अपयशाने व्यथित होणे अयोग्यच.
(आ) गुंजारव करत भ्रमर फुलांच्या अवतीभोवती फिरत असतात, जणू निसर्गात पेव फुटले आहे.
(इ) मोठ्या माणसांबद्दल चुकीचे बोलणे म्हणजेच त्यांची कुचेष्टा करणे हासुद्धा अपराधच.
(ई) सध्या घरामध्ये उंदरांची संख्या वाढल्याने अनेक पाहुण्यांच्या पिशव्या कुरतडल्या गेल्या आहेत, म्हणजेच तिथे उंदरांचे रुजी घालणे झाले आहे.

(६) खालील शब्दांमधील प्रत्यय ओळखून तक्ता पूर्ण करा.

(७) खालील वाक्यांतील अधोरेखित नामांचा प्रकार ओळखा.

(८) खालील ओळी वाचून योग्य पर्यायी शब्द लिहा.

जो आपल्या आनंदात सोबत असतो, दु:खात सोबत करतो आणि आपण जर वाट चुकत असू तर कान पकडून आपल्याला योग्य वाट दाखवतो, तोच खरा मित्र असतो. काय करावे हे सांगत असताना काय करू नये हे सांगणेही महत्त्वाचे असते.

(९) स्वमत – तुमचे मत व्यक्त करा.

(अ) चैत्रातल्या पिंपळाच्या नवपालवीच्या रूपाचे सौंदर्य तुमच्या शब्दांत लिहा.

चैत्र महिन्यात पिंपळाच्या झाडावर नवी गुलाबी पालवी फुटते.
उन्हात चमकणारी ही पालवी फुलांच्या गजऱ्यासारखी दिसते.
सतत हलणाऱ्या या पानांमुळे संपूर्ण झाड अधिक सुंदर दिसते.

(आ) चैत्र महिन्यातील पक्ष्यांच्या घरट्यांना लेखिका वसंताच्या चित्रलिपीतली विरामचिन्हे म्हणतात, या विधानाची सत्यता पटवून द्या.

चैत्र महिन्यात झाडांवर विविध आकारांची पक्ष्यांची घरटी आढळतात.
ही घरटी झाडांवर एक नैसर्गिक सौंदर्य निर्माण करतात.
त्यामुळे लेखिकेला ती निसर्गाच्या चित्रलिपीतील सुंदर विरामचिन्हांसारखी वाटतात.

(इ) वसंतक्रतूशी निगडित तुमची एखादी आठवण समर्पक शब्दांत लिहा.

माझ्या आजोळच्या गावात वसंत ऋतूतील निसर्ग खूप सुंदर दिसतो.
आंब्याच्या झाडांवर मोहोर येतो आणि कोकिळांचा गोड सूर ऐकू येतो.
चैत्र महिन्यात तिथे बसून झाडांचे सौंदर्य पाहणे माझ्यासाठी आनंददायक असते.