उत्तमलक्षण
कृति
(1) आकृत्या पूर्ण करा
(अ) संत रामदास यांनी विचार करून करायला सांगितलेल्या गोष्टी:
- सत्याचा मार्ग स्वीकारावा.
- विवेकाने वागावे.
- संतसंग सोडू नये.
- परपीडा करू नये.
- अपकीर्ती सोडावी आणि सत्कीर्ती वाढवावी.
(आ) कधीही करू नयेत अशा गोष्टी:
- वाट विचारल्याशिवाय जाऊ नये.
- फळ ओळखल्याशिवाय खाऊ नये.
- पापद्रव्य जोडू नये.
- असत्य मार्गाने जाऊ नये.
- विश्वासघात करू नये.
(इ) तुमच्यातील प्रत्येकी तीन गुण व तीन दोष:
गुण:
- प्रामाणिकपणा
- परोपकार
- संयम
दोष:
- आळस
- अधीरता
- क्रोध
(2) खालील व्यक्तींशी कसे वागावे असे संत रामदास म्हणतात?
(अ) तोंडाळ:
तोंडाळ माणसांशी भांडण करणे टाळावे. त्यांच्याशी वाद वाढवू नये आणि संयमित राहावे.
(आ) संत:
संतांचा संग सोडू नये. त्यांचे विचार आत्मसात करावेत आणि त्यांच्या शिकवणीप्रमाणे वागावे.
(3) खालील गोष्टींबाबत कोणती दक्षता घ्यावी?
(1) आळस:
आळस हा विनाशाला कारणीभूत ठरतो. त्यामुळे आळस कधीही सुख मानू नये आणि सतत प्रयत्नशील राहावे.
(2) परपीडा:
इतरांना दुखवू नये. कोणावरही अन्याय करू नये आणि दयाळूपणा दाखवावा.
(3) सत्य:
सत्यमार्ग सोडू नये. असत्य मार्गाने जाऊ नये आणि कोणत्याही परिस्थितीत प्रामाणिक राहावे.
(4) काव्यसौंदर्य:
संत रामदास यांची भाषा साधी असूनही ती विचारशक्ती जागृत करणारी आहे. त्यांचे शब्द सहज समजण्यासारखे असूनही गहन अर्थ दर्शवतात.
(4) खालील ओळींचे रसग्रहण तुमच्या शब्दांत करा
(अ) ‘जनीं आर्जव तोडूं नये । पापद्रव्य जोडू नये । पुण्यमार्ग सोडूं नये ।’
रसग्रहण:
या ओळींत संत रामदास लोकांना इमानदारीने वागण्याचा उपदेश करतात. समाजातील लोकांशी प्रामाणिक राहावे, अनैतिक मार्गाने पैसा कमवू नये आणि नेहमी पुण्यकार्यात राहावे, असे ते सांगतात.
(आ) ‘सभेमध्यें लाजों नये । बाष्कळपणें बोलो नये ।’
रसग्रहण:
या ओळींत संत रामदास म्हणतात की, समाजात आत्मविश्वासाने वागावे. परंतु, त्याचवेळी निरर्थक आणि अशिष्ट बोलणे टाळावे.
(इ) ‘आळसें सुख मानूं नये’ या ओळीचा अर्थ:
स्पष्टीकरण:
आळस हा नेहमीच माणसाच्या प्रगतीस अडथळा ठरतो. जो आळशी राहतो तो कधीही यशस्वी होऊ शकत नाही. म्हणून आळसाला दूर ठेवावे आणि परिश्रमावर भर द्यावा.
Leave a Reply