कुमारभारती Question Answers Class 10 Chapter 3 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

आजी : कुटुंबाचं आगळ

कृति

(१) पाठात आलेल्या खेळांचे वर्गीकरण करा.

(२) खालील मुद्‌द्यांच्या आधारे आजीचे शब्दचित्र रेखाटा.

आजीचे दिसणे – साडेपाच फूट उंचीची, गोरी पण उन्हाने रापलेली त्वचा, मोठे कान, धारदार नाक, सुरकुत्या असलेला पण तेजस्वी चेहरा.

आजीचे राहणीमान – नऊवारी साडी (हिरवी व लाल रंगाची), कपाळावर बुक्का, जुन्या वळणाच्या नालाच्या वहाणा.

आजीची शिस्त – कडक शिस्तीची, सर्वांना कामाला लावणारी, कोणालाही काम चुकवू न देणारी, प्रत्येक गोष्ट काटेकोरपणे पाहणारी.

(३) विरुद्धार्थी शब्दांच्या योग्य जोड्या जुळवा.

(४) खालील वाक्यांतील वाक्प्रचार शोधून अधोरेखित करा.

(अ) सहलीच्या वेळी शिस्तभंग होऊ नये याकडे शिक्षकांचा कटाक्ष असतो.

(आ) दोन व्यक्तींतील संवादाचा तिसऱ्या व्यक्तीने कानोसा घेणे अयोग्यच.

(इ) कारण नसताना हुकमत गाजवणाऱ्या व्यक्ती इतरांच्या नजरेतून उतरतात.

(५) कंसातील विशेषणांचा योग्य ठिकाणी वापर करून वाक्ये पुन्हा लिहा.

(अ) समुद्रकिनारी आमची सहल गेली होती.
(आ) खूप दिवसांनंतर मैत्रिणीला पाहून राजश्रीचा आनंद द्विगुणित झाला.
(इ) विजय अजयपेक्षा अधिक चपळ आहे.
(ई) रवीला आंबट कैऱ्या खायला खूप आवडतात.
(उ) मला गाणी ऐकण्याची त्याचा आवड आहे.
(ऊ) राजू कबड्डी छान खेळत होता; परंतु खूप पाय अचानक मुरगळल्याने तो बाद झाला.

(६) खालील शब्दांचे दोन स्वतंत्र अर्थ लिहून चौकटी पूर्ण करा.

(अ) वर

1. छताच्या वर एक कबूतर बसले आहे.
2. आजोबा देवाच्या वर श्रद्धा ठेवतात.

(आ) ग्रह

1. पृथ्वी हा एक ग्रह आहे.
2. माझ्या ग्रहदशा ठीक नाही असे पंडित म्हणाले.

(इ) काठ

1. नदीच्या काठावर मोठी झाडे आहेत.
2. तिने परिक्षेत उत्तीर्ण होण्यासाठी काठावर गुण मिळवले.

(ई) अभंग

1. संत तुकारामांचे अभंग भक्तिभावाने गायले जातात.
2. चांगल्या सवयींमुळे त्याचे चारित्र्य अभंग राहिले.

(७) स्वमत – विचारमंथन

(अ) ‘आमची ढाळज म्हणजे गावाचं वर्तमानपत्र होतं’ या वाक्याचा तुम्हांला कळलेला अर्थ लिहा.

उत्तर:

• ढाळज ही गावातील लोकांच्या चर्चा करण्याची जागा होती.
• येथे स्त्रिया एकत्र जमून घरगुती आणि सामाजिक गोष्टींबद्दल चर्चा करत.
• त्यामुळे गावात घडणाऱ्या सर्व घडामोडी ढाळजेतून पसरत असत, म्हणून तिला “गावाचं वर्तमानपत्र” म्हटले आहे.

(आ) तुलना करा / साम्य लिहा.

(इ) पाठात चित्रित झालेल्या एकत्र कुटुंबपद्धतीबाबत तुमचे विचार स्पष्ट करा.

उत्तर:

• एकत्र कुटुंबपद्धतीमुळे सर्वांना सुरक्षितता आणि प्रेम मिळते.
• प्रत्येकाला जबाबदारी वाटली जाते आणि आपसात सहकार्य वाढते.
• आधुनिक काळात ही पद्धत कमी होत चालली असली तरी ती टिकवण्यासाठी प्रयत्न झाले पाहिजेत.

(ई) पाठाच्या शीर्षकाची समर्पकता थोडक्यात स्पष्ट करा.

उत्तर:

• ‘आजी’ ही संपूर्ण कुटुंबाचे आगळ म्हणजेच संरक्षण कवच आहे.
• ती घरातील प्रत्येकाचे रक्षण, शिस्त आणि पालनपोषण करते.
• तिच्या संस्कारांमुळे कुटुंब एकत्र राहते, म्हणून हे शीर्षक अतिशय योग्य आहे.