तू झालास मूक समाजाचा नायक
कृति
(1) खालील आकृत्या पूर्ण करा.
(अ) (1) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी नाकारलेली गोष्ट –
→ जातिभेद, अस्पृश्यता आणि सामाजिक विषमता.
(2) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे स्वागत करणारे –
→ समाजातील अडथळे, कठीण परिस्थिती आणि सामाजिक अन्याय.
(आ) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी केलेले कार्य –
→ अस्पृश्यता निर्मूलन, समानता प्रस्थापित करणे, चवदार तळ्याचा सत्याग्रह, शिक्षण आणि संविधान निर्मिती.
(2) कवितेतील संदर्भ आणि स्पष्टीकरणे यांच्या जोड्या लावा.
| कवितेतील संदर्भ | स्पष्टीकरण |
|---|---|
| मळभाट | अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवू न शकणारा समाज |
| खाचखळगे | अडचणी, कठीण परिस्थिती |
| मूक समाज | पारंपरिक वाट |
(3) चवदार तळ्याच्या घटनेनंतरच्या पन्नास वर्षांत वातावरणात झालेल्या बदलाचे वर्णन करणाऱ्या ओळी लिहा.
→ “आज पन्नास वर्षांनी अनुभवतोय, सूर्यफुले तुझा ध्यास घेतायत, बिगूल प्रतीक्षा करतोय, चवदार तळ्याचं पाणी, तेही आता थंड झालंय.”
या ओळींमध्ये समाजात झालेल्या सकारात्मक बदलाचे आणि चळवळीच्या यशाचे सूचक वर्णन आहे.
(4) चवदार तळ्याच्या घटनेसंदर्भाने तुलना करा.
| पन्नास वर्षांपूर्वीची परिस्थिती | पन्नास वर्षांनंतरची परिस्थिती |
|---|---|
| अस्पृश्यांना सार्वजनिक ठिकाणी पाणी पिण्याचा अधिकार नव्हता. | सर्वांना समान हक्क मिळू लागले. |
| जातीय विषमतेमुळे सामाजिक अन्याय मोठ्या प्रमाणात होता. | समता प्रस्थापित करण्याचे प्रयत्न सुरू झाले. |
| दलितांना शिक्षण आणि सामाजिक सहभाग मिळत नव्हता. | शिक्षणामुळे दलित समाजात जागृती निर्माण झाली. |
| डॉ. आंबेडकरांनी सत्याग्रह करून अन्यायाविरुद्ध लढा दिला. | त्यांच्या विचारांनी नवा समाज घडू लागला. |
(5) काव्यसौंदर्य
(अ) तुझे शब्द जसे की महाकाव्ये तुझ्या पायाजवळ गळून पडावीत, तुझा संघर्ष असा की काठ्यांच्या संगिनी व्हाव्यात.’ या ओळींचे रसग्रहण करा.
या ओळीत कवीने डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या विचारांचे आणि संघर्षाचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे. त्यांचे शब्द आणि भाषण इतके प्रभावी होते की त्यांचा परिणाम महाकाव्याइतका मोठा होता. त्यांच्या संघर्षाने समाजात मोठे परिवर्तन घडवले, त्यामुळे तो संगिनीइतकाच तीव्र आणि धारदार होता.
(आ) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे कवितेतून जाणवलेले कर्तृत्व तुमच्या शब्दांत लिहा.
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी जातीय विषमतेविरुद्ध लढा देऊन सामाजिक समता प्रस्थापित केली. त्यांनी शिक्षणाच्या माध्यमातून समाजाच्या उन्नतीसाठी प्रयत्न केले. चवदार तळ्याच्या सत्याग्रहाद्वारे त्यांनी अस्पृश्य समाजाला न्याय मिळवून दिला आणि संविधानाच्या माध्यमातून भारताला समतेचे धोरण दिले.
(ई) अगाध ज्ञानाच्या बळावर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी केलेले कार्य, तुमच्या शब्दांत थोडक्यात लिहा.
डॉ. आंबेडकरांनी शिक्षण आणि ज्ञानाच्या बळावर अस्पृश्य समाजाला समतेचा हक्क मिळवून दिला. त्यांनी भारतीय राज्यघटनेच्या माध्यमातून लोकशाही आणि सामाजिक न्यायाची संकल्पना मांडली. त्यांचे विचार आणि कार्य भारतीय समाजासाठी प्रेरणादायक ठरले.
Leave a Reply