कुमारभारती Question Answers Class 10 Chapter 13 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

(1) खालील आकृत्या पूर्ण करा:

(अ) महर्षी कर्वे यांना अपेक्षित स्वातंत्र्य प्रकार:

1. शिक्षणस्वातंत्र्य – स्त्रियांना शिक्षण मिळावे.
2. सामाजिक स्वातंत्र्य – स्त्रियांना समाजात समान हक्क मिळावेत.
3. आर्थिक स्वातंत्र्य – स्त्रियांना स्वतःचा आर्थिक आधार असावा.
4. वैयक्तिक स्वातंत्र्य – स्त्रियांना निर्णय घेण्याचे स्वातंत्र्य असावे.

(आ) महर्षी कर्वे यांचे स्त्री स्वातंत्र्याबाबतचे विचार:

1. स्त्रियांना शिक्षण मिळाले पाहिजे.
2. विधवांना पुनर्विवाहाचा अधिकार असावा.
3. समाजाने स्त्रियांवर होणाऱ्या अन्यायावर प्रतिबंध घालावा.
4. स्त्रियांना पुरुषांच्या बरोबरीने संधी मिळावी.

(इ) महर्षी कर्वे यांची स्त्रियांबाबतची स्वप्ने:

1. स्त्रियांना उच्च शिक्षण मिळावे.
2. स्त्रिया आत्मनिर्भर व स्वाभिमानी बनाव्यात.
3. स्त्रियांनी समाजात आदराने व आत्मविश्वासाने जगावे.
4. स्त्रियांना समानतेच्या संधी मिळाव्यात.

(2) महर्षी कर्वे यांच्या कार्यकुशलतेचा ओघतक्ता:

(3) हे केव्हा घडेल ते लिहा:

(अ) “कर्त्या सुधारकाने सुरू केलेले कार्य पूर्णत्वास जाईल”

• जेव्हा संपूर्ण समाज स्त्री-शिक्षणाचे महत्त्व ओळखेल आणि स्त्रियांच्या प्रगतीसाठी प्रयत्न करेल.

(आ) “स्त्री पुरुषांशी स्पर्धा करू शकेल”

• जेव्हा स्त्रियांना समान शिक्षण, संधी आणि हक्क मिळतील.

(4) चौकटी पूर्ण करा:

(अ) लेखकांच्या मते दुसऱ्याच्या दुःखात दुःखी व सुखात सुखी होणारा:

• स्थितप्रज्ञ व्यक्ति

(आ) कर्वे यांना लोकमानसाने दिलेली पदवी:

• महर्षी

(5) वाक्य पूर्ण करा:

(अ) स्त्रीने स्वातंत्र्य कमवावे असे वाटणे म्हणजे

• खडकावर डोके आपटण्यासारखे होते.

(आ) समाजाविरुद्ध विद्रोह केला तर

• संपूर्ण समाज त्यांच्याविरोधात उभा राहील.

(इ) लोकांनी कर्वे यांची ससेहोलपट चालवली तरी

• कर्वे आपल्या कार्यावर ठाम राहिले आणि समाजसुधारणेचा विचार सोडला नाही.

(6) ‘कार्य’ या शब्दासाठी पाठात आलेली विशेषणे:

1. महान कार्य
2. अलौकिक कार्य
3. समाजहितकारी कार्य
4. सुधारक कार्य

(7) खालील वाक्यांतील वाक्प्रचार शोधा:

(अ) शिक्षकांनी सांगितलेली हृद्य आठवण आमच्या मनात घर करून राहिली.

• मनात घर करून राहिली

(आ) वक्त्याचे विचार अनेकांच्या पचनी पडले नाहीत.

• पचनी पडले नाहीत

(8) उभयान्वयी अव्यये शोधा:

(अ) त्याने लाडू व करंज्या खाल्ल्या.

• व

(आ) पाऊस आला आणि गारा पडल्या.

• आणि

(इ) तो येणार, कारण त्याला पैशांची गरज आहे.

• कारण

(ई) आजी म्हणाली, की मी उद्या गावाला जाणार आहे.

• की

(9) केवलप्रयोगी अव्ययांचा वापर करून वाक्ये पुन्हा लिहा:

(अ) ……… काय सुंदर देखावा आहे हा!

• अहो! काय सुंदर देखावा आहे हा!

(आ) ……… असा प्रसंग वैऱ्यावर देखील येऊ नये.

• हाय! असा प्रसंग वैऱ्यावर देखील येऊ नये.

(इ) ……… तुझी कल्पनाच मुळी मला पसंत नाही.

• छे! तुझी कल्पनाच मुळी मला पसंत नाही.

(ई) ……… आज तू खूप चांगला खेळलास.

• वा! आज तू खूप चांगला खेळलास.

(10) स्वमत:

(अ) ‘स्त्रियांनी शिकणे अत्यंत गरजेचे आहे’, या विधानामागील अण्णांचा दृष्टिकोन स्पष्ट करा.

• अण्णा कर्वे यांचा विश्वास होता की शिक्षणाशिवाय स्त्रियांना त्यांची गुलामीची जाणीव होणार नाही. शिक्षणाने त्यांना आत्मनिर्भरता, आत्मसन्मान आणि निर्णयक्षमता मिळेल. त्यामुळे स्त्रीशिक्षण अनिवार्य आहे.

(आ) ‘जया अंगी मोठेपण, तया यातना कठीण’ हे वचन महर्षी कर्वे यांच्या जीवनाला कसे लागू पडते, ते स्पष्ट करा.

• महर्षी कर्वे यांनी स्त्रीशिक्षणासाठी समाजाच्या टीका, छळ आणि विरोधाला सामोरे गेले. त्यांनी स्वतः विधवेशी विवाह केला, स्त्रियांसाठी शिक्षणसंस्था स्थापन केल्या, आणि समाज सुधारण्यासाठी अथक प्रयत्न केले. त्यांचे मोठेपण त्यांच्या सहनशीलतेत आणि कार्यात आहे.

(इ) ‘कर्ते सुधारक कर्वे’ या पाठातून महर्षी अण्णा कर्वे यांचे तुम्हांला जाणवलेले वेगळेपण, तुमच्या शब्दांत सांगा.

• महर्षी कर्वे केवळ बोलणारे सुधारक नव्हते, तर त्यांनी स्वतः उदाहरण घालून स्त्रीसुधारणेचे कार्य केले. त्यांचे कार्य विचारांवर नव्हे, तर कृतीवर आधारलेले होते. त्यांनी स्वकर्तृत्वाने समाजात परिवर्तन घडवले आणि केवळ भारतातच नव्हे, तर संपूर्ण जगात स्त्रीशिक्षणाचे महत्त्व अधोरेखित केले.