कुमारभारती Question Answers Class 10 बालसाहित्यिका Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

बालसाहित्यिका : गिरिजा कीर (स्थूलवाचन)

कृति

(१) आकृत्या पूर्ण करा.

साहित्यिक गिरिजा कीर यांच्या साहित्याची वैशिष्ट्ये:

(२) टिपा लिहा.

(अ) गिरिजा कीर यांच्या बालनाटिकांचे विशेष:

• मुलांच्या कल्पनाशक्तीला चालना देणारे संवाद आणि दृश्यरचना.
• छोट्या प्रसंगांतून मोठा आशय मांडण्याची ताकद.
• बालमनातील प्रश्नांना सहज भाषेत उत्तर देण्याचा प्रयत्न.
• सामाजिक जाणीव निर्माण करणारे कथानक.

(आ) ‘यडबंबू ढब्बू’ या गिरिजा कीर यांच्या बालकादंबरीतील विनोद:

• ढब्बूच्या निरागस हट्टी स्वभावावर आधारित विनोद.
• आईच्या शिकवणीमुळे आलेले सकारात्मक परिवर्तन.
• मुलांमधील सहानुभूती आणि प्रेमभावना दृढ करणारे प्रसंग.
• साध्या गोष्टींमधून हास्य आणि बोध मिळणारा कथानक प्रवाह.

(३) ‘मधूचे कृत्य संवेदनशील मनाचे उत्तम उदाहरण आहे’ या विधानाबाबत तुमचा अभिप्राय स्पष्ट करा.

उत्तर:
मधूने एका व्यक्तीचे पाकीट चोरले, कारण त्याला आपल्या आईच्या उपचारांसाठी पैसे हवे होते. परंतु त्याला समजते की ते पैसे दुसऱ्या एका गरजू व्यक्तीच्या आईसाठी होते. त्यामुळे तो पश्चात्ताप करून ते पैसे परत करतो. हा प्रसंग त्याच्या संवेदनशीलतेचे आणि आत्मपरीक्षण करण्याच्या क्षमतेचे उत्तम उदाहरण आहे.

(४) साहित्यकृतीचा आस्वाद घेताना लक्षात घ्यायचे मुद्दे, तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा.

उत्तर:
साहित्यकृतीचा आस्वाद घेताना खालील मुद्दे महत्त्वाचे ठरतात –

1. वाङ्मय प्रकार: साहित्य कादंबरी आहे की कथा, काव्यसंग्रह आहे की नाटक, हे समजून घेणे.
2. व्यक्तिरेखा आणि त्यांच्या वैशिष्ट्ये: व्यक्तिरेखा सजीव आणि प्रभावी वाटतात का? त्यांची जडणघडण नैसर्गिक आहे का?
3. कथानक आणि आशय: कथानक रंजक, आशयपूर्ण आणि उत्कंठावर्धक आहे का?
4. भाषाशैली: लेखकाची भाषा सहज, ओघवती आणि प्रभावी आहे का?
5. संकेत आणि मूल्ये: साहित्यकृतीतून कोणता संदेश मिळतो? तो चिरंतन मूल्यांशी जोडलेला आहे का?