आश्वासक चित्र
१. लेखिकेचा परिचय:
नीरजा या एक प्रसिद्ध स्त्रीवादी कवयित्री आणि कथालेखिका आहेत. त्यांनी कविता आणि कथा लिहून स्त्री-पुरुष समानतेच्या संकल्पनांना प्रोत्साहन दिले आहे. त्यांचे काही महत्त्वाचे कवितासंग्रह आणि कथासंग्रह पुढीलप्रमाणे आहेत:
- कवितासंग्रह: निरन्वय, वेणा, स्त्रीगणेशा, निरर्थकाचे पक्षी
- कथासंग्रह: जे दर्पणी बिंबले, ओल हरवलेली माती
त्यांना महाराष्ट्र शासनाचे ‘कवी केशवसुत’, ‘इंदिरा संत’, ‘भैरू रतन दमाणी’ असे महत्त्वाचे पुरस्कार मिळाले आहेत.
२. कवितेचा आशय:
ही कविता स्त्री-पुरुष समानतेच्या आश्वासक चित्राची कल्पना साकारते. पारंपरिक पद्धतीने विभाजित झालेल्या स्त्री आणि पुरुषांच्या जबाबदाऱ्या बदलत चालल्या आहेत. या कवितेतून लेखिकेने एक सकारात्मक विचार मांडला आहे, जो आजच्या आणि उद्याच्या समाजासाठी प्रेरणादायी आहे.
३. कवितेचा सारांश:
- एका मुलीची आणि मुलाची गोष्ट कवितेत सांगितली आहे.
- मुलगी भातुकली खेळत असते, तर मुलगा चेंडू झेलण्याचा खेळ खेळत असतो.
- ती मुलाला खेळताना पाहते आणि चेंडू खेळण्याची इच्छा व्यक्त करते.
- मुलगा सुरुवातीला तिला स्वयंपाक करायला सांगतो, पण मुलगी आत्मविश्वासाने सांगते की ती दोन्ही करू शकते.
- ती चेंडू झेलते आणि मग मुलालाही भातुकली खेळण्यास प्रवृत्त करते.
- तोही शिकतो की स्त्री आणि पुरुष दोघांनीही घरकाम आणि बाहेरील जबाबदाऱ्या समान वाटून घ्याव्यात.
- शेवटी, लेखिकेला भविष्यात स्त्री-पुरुष समानतेचे आश्वासक चित्र दिसते, जिथे कोणतेही भेदभाव नसतील.
४. कवितेतील महत्त्वाचे मुद्दे:
(अ) कवितेतील मुख्य संदेश:
स्त्री-पुरुष समानता:
- मुलगी आणि मुलगा दोघेही वेगवेगळ्या खेळांमध्ये सहभागी होतात.
- दोघांनीही घरकाम आणि खेळ समान रीतीने करायला पाहिजे.
आत्मविश्वास आणि समता:
- मुलगी ठामपणे सांगते की ती दोन्ही करू शकते—खेळही आणि स्वयंपाकही.
- मुलगा देखील नवीन कौशल्ये शिकतो.
परिवर्तन आणि भविष्य:
- समाजात स्त्री-पुरुष समानतेचा संदेश हळूहळू रुजत आहे.
- भविष्यात कोणताही लिंगभेद नसेल आणि प्रत्येक जण आपल्या जबाबदाऱ्या सामायिक करेल.
५. शब्दार्थ:
- तापलेले ऊन – प्रखर उन्हाचा अनुभव
- आश्वासक चित्र – भविष्याबद्दल दिलासा देणारे दृश्य
६. कवितेतील प्रमुख ओळी आणि त्यांचे अर्थ:
“मी दोन्ही करू शकते एकाच वेळी. तू करशील?”
- मुलगी आत्मविश्वासाने सांगते की तिला स्वयंपाक आणि खेळ दोन्ही जमते.
- पुरुषांनाही दोन्ही जबाबदाऱ्या पार पाडता येतात.
“भातुकलीतून प्रवेशताना वास्तवात, हातांत हात असेल दोघांचाही.”
- भविष्यात स्त्री-पुरुष समानतेने कार्य करतील आणि कोणताही भेदभाव नसेल.
७. कवितेतील पात्रांचे विशेष गुण:
| घटनेतील विचार | संबंधित गुणधर्म |
|---|---|
| मुलगी चेंडू झेलते | आत्मविश्वास |
| मुलगा भाजी बनवतो | समता स्वीकारण्याची वृत्ती |
| दोघेही एकत्र खेळतात | सहयोग आणि परिवर्तन |
८. कवितेचे काव्यसौंदर्य:
- साधी, सोपी आणि प्रभावी भाषा वापरली आहे.
- प्रतिमा आणि रूपकांचा सुंदर वापर केला आहे.
- कविता जीवनाशी आणि वास्तवाशी जोडलेली आहे.
९. कवितेतील सामाजिक संदेश:
- स्त्रियांना फक्त स्वयंपाक आणि घरकामापुरते मर्यादित ठेवू नये.
- पुरुषांनीही घरकाम शिकले पाहिजे आणि जबाबदाऱ्या सामायिक केल्या पाहिजेत.
- समानतेने जगले पाहिजे आणि लिंगभेद नष्ट झाला पाहिजे.
- स्त्री-पुरुष दोघांनीही एकत्र काम करून सुंदर भविष्य घडवले पाहिजे.
१०. स्वमत (तुमचे विचार):
कवितेच्या शीर्षकाची समर्पकता:
- ‘आश्वासक चित्र’ हे शीर्षक अत्यंत समर्पक आहे कारण यात भविष्याबद्दल सकारात्मक विचार मांडला आहे.
पोवाडा-प्रतिनिधित्व:
- मुलगी – आजच्या आत्मविश्वासू आणि सक्षम स्त्रीचे प्रतीक
- मुलगा – समता स्वीकारणाऱ्या नवीन विचारसरणीचा प्रतिनिधी
भविष्यातील समाज:
- भविष्यात स्त्री-पुरुष भेदभाव नसेल.
- सर्वजण समानतेने आपले जीवन जगतील.
Leave a Reply