कुमारभारती Important Questions Class 10 Chapter 5 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

Imp Questions For All Chapters – कुमारभारती Class 10

वसंतहृदय चैत्र

लघु प्रश्न

1. दुर्गा भागवत यांच्या लेखनाची वैशिष्ट्ये कोणती आहेत?

उत्तर: गाढा व्यासंग, सूक्ष्म निरीक्षणशक्ती, भावोत्कटता, चिंतनशीलता आणि संवेदनशील भाषा.

2. ‘वसंतहृदय चैत्र’ या लेखाचा मुख्य विषय काय आहे?

उत्तर: वसंत ऋतूतील चैत्र महिन्यातील निसर्ग सौंदर्याचे वर्णन.

3. चैत्र हा खरा वसंतात्मा का मानला जातो?

उत्तर: कारण चैत्र महिन्यात फुलाफळांची शोभा आणि निसर्गाचा आनंद सर्वोच्च असतो.

4. फाल्गुन आणि वैशाख यांच्यात चैत्र कसा वेगळा आहे?

उत्तर: फाल्गुन फुलांनी भरलेला असतो, तर चैत्रात फळेही दृष्ट लागेलशी असतात.

5. पिंपळाच्या नव्या पालवीला लेखिका काय म्हणते?

उत्तर: गुलाबी पुष्पांचे गेंदू.

6. गुजरातमध्ये ‘घाणेरी’ या झाडाला कोणते नाव दिले आहे?

उत्तर: चुनडी.

7. मधुमालतीच्या फुलांचा उल्लेख लेखिकेने कशा संदर्भात केला आहे?

उत्तर: पिंपळाच्या तांबूस पानांसोबत ती झाडाला वेढून टाकते.

8. चैत्र महिन्यात करंजाच्या फुलांचे वैशिष्ट्य काय असते?

उत्तर: करंजाची कळी पांढरी असून आत जांभळ्या रंगाची सुंदर नाजूक पाकळी असते.

9. आंब्याच्या झाडावर कोकिळांचे कूजन का ऐकायला मिळते?

उत्तर: कारण चैत्र महिन्यात आंब्याला मोहोर आणि कैऱ्या लागतात.

10. फणसाच्या फळांची वाढ कशी होते?

उत्तर: प्रथम हिरवे कोके फुटतात, मग ते वाढून मोठे फळ बनते.

11. ‘काळीकबरी घरटी’ म्हणजे काय?

उत्तर: पक्ष्यांची घरटी, जी वसंताच्या सौंदर्यात भर घालतात.

12. नारळाच्या फुलांचे वैशिष्ट्य काय आहे?

उत्तर: ती तीन पाकळ्यांची, निर्गंध आणि टणक असतात.

13. चैत्रात कडुनिंबाच्या झाडावर कोणते बदल दिसतात?

उत्तर: ते निळसर फुलांनी पूर्ण फुललेले असते.

14. फुलांच्या रंगसंगतीचा उल्लेख लेखिकेने कशासाठी केला आहे?

उत्तर: निसर्गातील भडक आणि विसंगत वाटणारे रंगसंगतीनेही सुंदर दिसतात.

15. पक्ष्यांची घरटी वसंताच्या चित्रलिपीतील विरामचिन्हे का मानली आहेत?

उत्तर: कारण ती निसर्ग सौंदर्याला पूर्णता देतात.

मोठे प्रश्न:

1. ‘वसंतहृदय चैत्र’ या लेखात लेखिकेने चैत्र महिन्याचे वर्णन कसे केले आहे?

उत्तर: लेखिकेने चैत्र महिन्यातील निसर्ग सौंदर्याचे वर्णन केले आहे, ज्यामध्ये झाडांची पालवी, फुलांचा बहर आणि फळांचा गोडवा आहे. चैत्र हा मधुमास मानला जातो कारण यावेळी निसर्ग अत्यंत मोहक दिसतो.

2. पिंपळाच्या पालवीचे सौंदर्य लेखिकेला का मोहवते?

उत्तर: पिंपळाच्या कोवळ्या गुलाबी पालवीला ती सुंदर पुष्पगुच्छासारखी भासते. जेव्हा ती उन्हात चमकते, तेव्हा संपूर्ण झाडाला एक वेगळे तेज येते. पालवी सतत हलत असल्याने ती अधिक मोहक दिसते.

3. गुजरातमध्ये ‘घाणेरी’ या झाडाला ‘चुनडी’ असे का म्हणतात?

उत्तर: घाणेरीच्या फुलांचे रंग अतिशय भडक व दुरंगी असतात, जे गुजरातच्या पारंपरिक चुनडी वस्त्रांसारखे वाटतात. या झाडाच्या सौंदर्यामुळे त्याला ‘चुनडी’ हे नाव दिले गेले. निसर्गात जे रंग विसंगत वाटतात, ते येथे शोभिवंत दिसतात.

4. नारळाच्या फुलांचे सौंदर्य लेखिकेने कसे वर्णन केले आहे?

उत्तर: नारळाची फुले तीन पाकळ्यांची असून त्यांचा रंग फिकट पिवळा असतो. त्या फुलांचा टणकपणा असूनही त्यांचा गुळगुळीत स्पर्श हाताला सुखावतो. त्यांच्या साध्या पण मोहक स्वरूपामुळे ती लक्षवेधी वाटतात.

5. लेखिकेने करंजाच्या फुलांचे वर्णन कसे केले आहे?

उत्तर: करंजाच्या कळीचा आकार करंजीसारखा असून ती उमलली की तिच्यात निळसर-जांभळ्या रंगाची नाजूक सुंदर कळी दिसते. या फुलांचा वास उग्र असतो, पण त्यांचे स्वरूप अत्यंत आकर्षक असते. त्यांच्या पांढऱ्या टोप्यासह त्या एक वेगळे सौंदर्य निर्माण करतात.

6. चैत्र महिन्यातील फळांचे सौंदर्य लेखिकेने कसे दर्शवले आहे?

उत्तर: चैत्र महिन्यात झाडांवर कैऱ्या, फणस आणि इतर फळांचे घोस लागतात. वाऱ्यावर झुलणाऱ्या कैऱ्या आणि फणसाची दाटी निसर्गाला अधिक सुंदर बनवते. फळे केवळ दृष्ट लागेलशी नसून त्यांचा गोडवा आणि सुवासही मोहक असतो.

7. चैत्रातील पक्ष्यांच्या घरट्यांना लेखिका ‘विरामचिन्हे’ असे का म्हणते?

उत्तर: झाडांवर बांधलेली विविध आकारांची घरटी निसर्गाच्या सौंदर्यात अधिक गोडवा भरतात. काही घरटी लोंबत्या, काही वाटोळी, काही पसरट अशा विविध स्वरूपांची असतात. ही घरटी निसर्गाच्या रंगीत चित्रलिपीतील सुंदर विरामचिन्हांसारखी वाटतात.

8. लेखिकेने कोकीळ आणि आंब्याचे झाड यांचा संबंध कसा जोडला आहे?

उत्तर: लेखिकेच्या मते, कोकीळांचे कूजन आंब्याच्या झाडावर अधिक आढळते. मोहोरलेल्या आंब्याच्या फांद्यांवर कोकिळा कंठातून गोड सूर उमटवत असते. त्यामुळे चैत्रातील आंब्याचे झाड व कोकीळ यांचे नाते अतूट वाटते.

9. फणसाच्या फळांचे वाढण्याचे टप्पे लेखिकेने कसे सांगितले आहेत?

उत्तर: फणस सुरुवातीला हिरव्या कोक्यासारखा दिसतो, नंतर त्याचे टरफल सुकून गळते. नंतर त्यावर छोटे काटे येतात व शेवटी संपूर्ण मोठे फणसफळ तयार होते. हे फळ झाडाच्या बुंध्यापासून ते शेंड्यापर्यंत कुठेही वाढलेले दिसते.

10. वसंत ऋतूमधील रंगसंगतीचे विशेषता लेखिकेने कशा प्रकारे सांगितल्या आहेत?

उत्तर: निसर्गात असलेल्या भडक रंगांच्या मिश्रणातही एक वेगळी समरसता असते. घाणेरीच्या दुरंगी फुलांपासून मधुमालतीच्या गुलाबी फुलांपर्यंत विविध रंग निसर्ग अधिक सुंदर करतात. हे रंगसौंदर्य मानवी रंगाभिरुचीलाही प्रभावित करते.