कुमारभारती Important Questions Class 10 Chapter 3 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

Imp Questions For All Chapters – कुमारभारती Class 10

आजी : कुटुंबाचं आगळ

छोटे प्रश्न

1. आजीच्या रूपवर्णनात कोणते वैशिष्ट्य नमूद केले आहे?

→ आजी साडेपाच फूट उंच, गोरी पण उन्हाने रापलेली होती, तिच्या चेहऱ्यावर सुरकुत्या होत्या.

2. आजी कोणत्या प्रकारची साडी नेसायची?

→ आजी हिरव्या आणि लाल रंगाची नऊवारी इरकल लुगडी नेसायची.

3. घरातील स्वयंपाकाच्या जबाबदाऱ्या कशा वाटल्या होत्या?

→ प्रत्येक बाईसाठी आठवड्यानुसार बदलणारी ठरावीक कामे दिली होती.

4. गाईला कोणत्या नावाने हाक मारली जात असे?

→ गाईला “कपिली” या नावाने हाक मारली जात असे.

5. बालपणी मुलांना कोणता मेवा मिळत असे?

→ गाभोळ्या चिंचा, कैऱ्या, बोरं, ढाळं, करडीची भाजी, ज्वारीचा हुरडा यांसारखा रानमेवा मिळत असे.

6. ‘आगळ’ म्हणजे काय?

→ आगळ म्हणजे वाड्याचा मोठा दरवाजा बंद करण्यासाठी असलेला लाकडी अडसर.

7. ‘ढाळज’ म्हणजे काय?

→ वाड्यातील मुख्य बैठक व्यवस्था जिथे सगळे लोक एकत्र जमायचे ती जागा म्हणजे ढाळज.

8. गावातील मुलांचे पारंपरिक खेळ कोणते होते?

→ विटी-दांडू, भोवरा, गोट्या, झोका, जिबल्या असे खेळ खेळले जायचे.

9. आजी मुलांना शाळेत पाठवून कोणते काम करायची?

→ शाळेच्या वेळेत ती बायका आणि घरकाम यांचे नियोजन करत असे.

10. घरात दूध कोणत्या पद्धतीने मिळत असे?

→ गाईचे दूध धारोष्ण मिळावे म्हणून मुले थेट गोठ्यात जाऊन प्यायची.

11. आजी दूधावर का लक्ष ठेवायची?

→ कारण कोणाला किती दूध द्यायचे हे ठरवण्याचा निर्णय ती घेत असे.

12. विहिरीवर मुले कोणते खेळ खेळायची?

→ पोहणे, शिवणापाणी आणि मुटकं टाकणे हे खेळ खेळले जायचे.

13. ढाळजेत कोणत्या प्रकारच्या गप्पा रंगायच्या?

→ सासुरवास, जाच, गल्लीतल्या घडामोडी यावर चर्चा होत असे.

14. आजी कशामुळे कुटुंबाचे ‘आगळ’ आहे?

→ तिच्या कठोर शिस्तीने आणि प्रेमळ स्वभावाने संपूर्ण कुटुंब एकत्र टिकून होते.

15. आजी घरातील स्त्रियांवर काय नियंत्रण ठेवायची?

→ त्यांनी चहा प्यायला नको म्हणून ती सतत लक्ष ठेवायची.

मोठे प्रश्न:

1. आजीच्या व्यक्तिमत्त्वाचे वैशिष्ट्ये कोणती होती?

→ आजी शिस्तप्रिय, काटेकोर आणि जबाबदार होती. ती संपूर्ण कुटुंबाचे नेतृत्व करत असे आणि प्रत्येकाला कामाची सवय लावत असे. तिच्या कठोर शिस्तीतही माया आणि प्रेम असायचे, त्यामुळे सगळे तिला आदराने मानत.

2. घरातील कामे वाटण्याची पद्धत कशी होती?

→ घरातील कामे प्रत्येक बाईसाठी ठरवून दिलेली होती आणि आठवड्यानुसार बदलत असत. स्वयंपाक, भांडी धुणे, शेणाचा अंगण सारवणे, धान्य निवडणे अशी कामे ठरलेली होती. कोणालाही काम टाळण्याची संधी दिली जात नसे.

3. गावातील मुलांचे खेळ कोणते होते आणि त्यांचे स्वरूप काय होते?

→ गावातील मुलं विटी-दांडू, भोवरा, गोट्या, झोका, चुळूचुळू मुंगळा असे खेळ खेळत. हे खेळ साध्या आणि नैसर्गिक साधनांपासून बनवले जात असत. त्यामध्ये श्रम, हुशारी आणि आनंद या तिन्ही गोष्टींचा समावेश असे.

4. ‘आगळ’ म्हणजे काय आणि त्याचे महत्त्व काय होते?

→ आगळ म्हणजे वाड्याचा दरवाजा बंद करण्यासाठी असलेला लाकडी अडसर. ही मजबूत आणि जड लाकडी पट्टी संपूर्ण वाड्याचे संरक्षण करायची. रात्री आगळ टाकल्यावर संपूर्ण कुटुंबाला सुरक्षित वाटत असे आणि बाहेर पडण्याची संधी नसायची.

5. गावात ‘ढाळज’चे काय महत्त्व होते?

→ ढाळज ही गावातील महत्त्वाची बैठक होती जिथे सर्वजण जमायचे. येथे गावातील घडामोडींची चर्चा, अनुभवांची देवाणघेवाण आणि महिलांची कामे केली जात. ती गावाच्या बातम्या घेण्याचे आणि पसरवण्याचे ठिकाण म्हणून ओळखली जात असे.

6. गावात मिळणारा रानमेवा कोणता होता?

→ गावातील मुलांना गाभोळ्या चिंचा, कैऱ्या, बोरं, ढाळं, गहू-ज्वारीचा हुरडा, उंबरं, करडईची भाजी, ज्वारीची हिरवीगार ताटं यासारखा रानमेवा मिळायचा. या अन्नपदार्थांनी पोषण तर मिळायचंच, पण निसर्गाशी जवळीकही वाढायची.

7. आजीच्या देखरेखीत जेवणाचे काय नियम असायचे?

→ स्वयंपाक झाल्यावर आधी मुलांची पंगत बसायची आणि आजी स्वतः लक्ष ठेवायची. मुलांना अन्नाची नासाडी करायला परवानगी नव्हती, आणि प्रत्येकाला पुरेसे अन्न मिळावे यासाठी ती स्वतः पाहत असे. शेवटी सर्व बायका मिळून जेवत असत.

8. बालपणीच्या खेळांचे आणि निसर्गाशी असलेल्या नात्याचे महत्त्व काय होते?

→ त्या काळातील खेळ मुलांना शारीरिक, मानसिक आणि बौद्धिक दृष्टिकोनातून सक्षम करायचे. मुलं निसर्गाशी एकरूप होत आणि त्याचा मनसोक्त आनंद घेत. मैदानी खेळांमुळे शरीर तंदुरुस्त राहत, तर बैठे खेळ मेंदूला चालना देत.

9. पारंपरिक ग्रामीण जीवनशैली आधुनिक जीवनशैलीपेक्षा कशी वेगळी होती?

→ पारंपरिक जीवनशैली ही शिस्तबद्ध, श्रमप्रधान आणि निसर्गस्नेही होती. लोक घरच्या वस्तूंचा उपयोग करून आनंद घेत असत आणि त्यांना शरीरसंपत्ती व आत्मनिर्भरता प्राप्त व्हायची. आजच्या आधुनिक जीवनात तंत्रज्ञानामुळे जरी सोयीसुविधा वाढल्या असल्या, तरी माणसांमधील संवाद आणि निसर्गाशी असलेली नाळ तुटत चालली आहे.

10. आजीच्या शिस्तप्रियतेमुळे संपूर्ण कुटुंबावर कोणते परिणाम झाले?

→ आजीच्या शिस्तप्रियतेमुळे संपूर्ण कुटुंब व्यवस्थित आणि नीटनेटके राहायचे. प्रत्येकाला आपापल्या जबाबदाऱ्या माहित होत्या आणि कोणीही काम चुकवत नसे. त्यामुळे कुटुंब एकत्र राहून आनंदी जीवन जगत असे आणि एकोप्याने राहण्याचा संस्कार पुढच्या पिढीकडे जात असे.