कुमारभारती Important Questions Class 10 Chapter 13 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

Imp Questions For All Chapters – कुमारभारती Class 10

कर्ते सुधारक कर्वे

छोटे प्रश्न

1. महर्षी कर्वे यांचा जन्म कधी झाला?

➤ महर्षी धोंडो केशव कर्वे यांचा जन्म 18 एप्रिल 1858 रोजी झाला.

2. महर्षी कर्वे यांना कोणता सर्वोच्च पुरस्कार मिळाला?

➤ त्यांना 1958 मध्ये “भारतरत्न” पुरस्कार मिळाला.

3. महर्षी कर्वे यांनी कोणत्या क्षेत्रात मोठे कार्य केले?

➤ त्यांनी स्त्री शिक्षण आणि विधवाविवाह प्रथा सुधारणा यासाठी कार्य केले.

4. महर्षी कर्वे यांना प्रेरणा कुठून मिळाली?

➤ त्यांना पंडिता रमाबाई व ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांच्या कार्यातून प्रेरणा मिळाली.

5. महर्षी कर्वे यांचे प्रमुख शिक्षण कोणत्या विषयात होते?

➤ ते गणिताचे प्राध्यापक होते.

6. स्त्रियांनी शिकले पाहिजे, असे महर्षी कर्वे का म्हणत?

➤ कारण शिक्षणाशिवाय स्त्रियांना त्यांच्या गुलामगिरीची जाणीव होणार नाही.

7. महर्षी कर्वे यांनी कोणत्या संस्थेची स्थापना केली?

➤ त्यांनी हिंगणे स्त्री शिक्षण संस्था आणि महिला विद्यापीठाची स्थापना केली.

8. स्त्रियांवरील अन्याय दूर करण्यासाठी कर्व्यांनी कोणता निर्णय घेतला?

➤ त्यांनी स्वतः विधवेशी विवाह करून समाजाला वस्तुपाठ घालून दिला.

9. महर्षी कर्वे यांच्या स्त्री शिक्षणावरील विचारांचा समाजाने विरोध का केला?

➤ कारण परंपरागत मानसिकतेमुळे स्त्रियांना शिक्षण देणे चुकीचे मानले जात होते.

10. महर्षी कर्वे यांना लोकमानसाने कोणती पदवी दिली?

➤ त्यांना “महर्षी” ही उपाधी मिळाली.

11. महर्षी कर्वे हे त्यांच्या कार्यात कसे होते?

➤ ते अत्यंत कठोर मेहनत घेणारे, जिद्दी व समाजहितासाठी समर्पित होते.

12. महर्षी कर्वे यांचे कुटुंब त्यांच्या कार्याविषयी काय विचार करीत होते?

➤ त्यांच्या कुटुंबीयांना वाटत होते की ते कुटुंबाकडे दुर्लक्ष करत आहेत.

13. महर्षी कर्वे यांनी जमा केलेला निधी कोणासाठी वापरला?

➤ त्यांनी संपूर्ण निधी स्त्री शिक्षणासाठी वापरला.

14. महर्षी कर्वे यांनी स्वतःच्या सुखासाठी काय केले?

➤ त्यांनी स्वतःच्या गरजा कमी ठेवून समाजकार्यात आपले आयुष्य समर्पित केले.

15. महर्षी कर्वे यांनी कोणत्या विद्यापीठाची स्थापना केली?

➤ त्यांनी एस.एन.डी.टी. महिला विद्यापीठाची स्थापना केली.

16. महर्षी कर्वे यांच्या मते पुरुष शिक्षणही का गरजेचे आहे?

➤ कारण जोपर्यंत पुरुष शिक्षित होत नाही, तोपर्यंत स्त्रियांवरील अन्याय संपणार नाहीत.

दीर्घ प्रश्न

1. महर्षी कर्वे यांचे स्त्री शिक्षणासाठी योगदान काय होते?

➤ महर्षी कर्वे यांनी स्त्री शिक्षणासाठी हिंगणे स्त्री शिक्षण संस्थेची स्थापना केली. त्यांनी विधवाशिक्षण आणि स्त्री शिक्षणासाठी मोठ्या प्रमाणात कार्य केले. त्यांनी भारतात पहिल्या महिला विद्यापीठाची स्थापना करून महिलांना शिक्षणाच्या प्रवाहात आणले.

2. महर्षी कर्वे यांनी कोणत्या अडचणींना सामोरे जावे लागले?

➤ महर्षी कर्वे यांना समाजाचा तीव्र विरोध सहन करावा लागला, कारण स्त्री शिक्षण आणि विधवाविवाह हे तत्कालीन समाजाला मान्य नव्हते. त्यांना अनेक वेळा लोकांच्या टीका आणि उपेक्षेला सामोरे जावे लागले. मात्र, त्यांनी आपल्या ध्येयापासून विचलित न होता समाजसुधारणा कार्य सुरूच ठेवले.

3. महर्षी कर्वे यांना प्रेरणा कोणाकडून मिळाली?

➤ महर्षी कर्वे यांना पंडिता रमाबाई आणि ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांच्या कार्यातून प्रेरणा मिळाली. पंडिता रमाबाई यांनी स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी मोठे कार्य केले होते. ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी विधवाविवाहाच्या बाजूने कार्य करून समाजात मोठा बदल घडवून आणला.

4. महर्षी कर्वे यांनी समाजाच्या विरोधाला कसे तोंड दिले?

➤ समाजाने त्यांचा प्रचंड छळ केला, पण ते शांत आणि संयमी राहिले. त्यांच्या कपड्यांवर समाजाने हल्ले केले, शिवीगाळ केली, पण त्यांनी कधीही समाजाला दोष दिला नाही. त्यांनी आपल्या कार्यावर लक्ष केंद्रित करून स्त्री शिक्षण आणि विधवाशिक्षण यशस्वी केले.

5. महर्षी कर्वे यांचे कार्य इतर सुधारकांपेक्षा कसे वेगळे होते?

➤ इतर सुधारक स्त्री शिक्षण आणि विधवाविवाहाबाबत फक्त भाषणे देत असत, पण महर्षी कर्वे यांनी स्वतः विधवेशी विवाह केला. त्यांनी केवळ बोलण्याऐवजी कृतीतून समाजाला संदेश दिला. त्यामुळेच त्यांना “कर्ते सुधारक” असे म्हटले जाते.

6. महर्षी कर्वे यांनी स्त्रियांसाठी कोणत्या संस्था स्थापन केल्या?

➤ महर्षी कर्वे यांनी “अनाथ बालिकाश्रम” आणि “हिंगणे स्त्री शिक्षण संस्था” स्थापन केली. नंतर त्यांनी भारतातील पहिले महिला विद्यापीठ स्थापन करून महिलांना उच्च शिक्षणाची संधी उपलब्ध करून दिली. त्यांनी संपूर्ण आयुष्य स्त्री शिक्षणासाठी वाहून घेतले.

7. महर्षी कर्वे यांचे व्यक्तिमत्त्व कसे होते?

➤ महर्षी कर्वे हे शांत, संयमी आणि कर्तृत्ववान व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांनी कधीही समाजाच्या टीकेला महत्त्व दिले नाही. त्यांच्या विचारांपेक्षा कृती अधिक बोलकी होती आणि त्यांनी केवळ समाजसुधारणा नव्हे, तर कृतीशील समाजसुधारक म्हणून इतिहास घडवला.

8. “भारतरत्न” पुरस्काराने महर्षी कर्वे यांचा सन्मान का केला गेला?

➤ महर्षी कर्वे यांनी स्त्री शिक्षण, विधवाविवाह आणि समाजसुधारणा यासाठी महत्त्वाचे योगदान दिले. त्यांच्या कार्याचा सन्मान म्हणून भारत सरकारने 1958 मध्ये त्यांना “भारतरत्न” हा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार प्रदान केला. हा पुरस्कार म्हणजे त्यांच्या कार्याची सर्वोच्च पावती आहे.

9. महर्षी कर्वे यांचे कार्य आजच्या समाजासाठी किती महत्त्वाचे आहे?

➤ आजच्या काळात महिलांच्या शिक्षणाची गरज असतानाच महर्षी कर्वे यांचे कार्य अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. त्यांनी स्त्रियांना शिक्षणाच्या प्रवाहात आणून त्यांना आत्मनिर्भर बनवले. आज स्त्रिया प्रत्येक क्षेत्रात पुढे आहेत, त्याला महर्षी कर्वे यांचे योगदान मोठे आहे.

10. महर्षी कर्वे यांनी पुरुष शिक्षणाबद्दल काय मत मांडले?

➤ महर्षी कर्वे म्हणत की, जोपर्यंत पुरुष शिक्षित होत नाही, तोपर्यंत स्त्रियांवरील अत्याचार थांबणार नाहीत. स्त्रियांप्रमाणे पुरुषांनीही शिक्षण घेऊन त्यांचा दृष्टिकोन बदलला पाहिजे. पुरुषांचा योग्य शिक्षण अभाव म्हणजे समाजसुधारणेच्या मार्गातील मोठा अडथळा आहे.