ऐतिहासिक ठेव्यांचे जतन
लहान प्रश्न
1. पुरातत्त्वीय साधने म्हणजे काय?
- प्राचीन अवशेष, वास्तू, मूर्ती, हत्यारे, नाणी आणि शिलालेख हे पुरातत्त्वीय साधने आहेत.
2. साहित्यिक साधने कोणती आहेत?
- हस्तलिखिते, ग्रंथ, प्रवासवर्णने आणि शाही आदेश साहित्यिक साधने आहेत.
3. संग्रहालयाचा उपयोग काय आहे?
- संग्रहालये ऐतिहासिक वस्तूंचे जतन व प्रदर्शन करण्यासाठी उपयोगी आहेत.
4. सरस्वती महाल ग्रंथालय कुठे आहे?
- सरस्वती महाल ग्रंथालय तंजावर, तमिळनाडू येथे आहे.
5. शब्दकोश म्हणजे काय?
- शब्दांचे अर्थ व त्यांचे स्पष्टीकरण देणारा ग्रंथ म्हणजे शब्दकोश.
6. स्थल कोश कशासाठी उपयोगी आहे?
- स्थल कोश विशिष्ट स्थळांची भौगोलिक व ऐतिहासिक माहिती देते.
7. डिजिटायझेशन म्हणजे काय?
- दस्तऐवज व साधनांचे डिजिटल स्वरूपात जतन करणे म्हणजे डिजिटायझेशन.
8. विश्वकोशाचे वैशिष्ट्य काय आहे?
- विविध विषयांवरील सखोल व व्यापक माहिती विश्वकोशात उपलब्ध असते.
9. प्राचीन स्मारक व पुरातत्त्वीय स्थळे कायदा कधी लागू झाला?
- हा कायदा १९५८ साली लागू झाला.
10. अभिलेखागार म्हणजे काय?
ऐतिहासिक दस्तऐवज व नोंदींच्या जतनासाठी अभिलेखागारे उपयोगी असतात.
दीर्घ प्रश्न
1. पुरातत्त्वीय साधनांचे महत्त्व काय आहे?
- पुरातत्त्वीय साधने प्राचीन काळातील संस्कृती, समाजरचना, कला आणि व्यापार याबद्दल माहिती देतात. ती मानवाच्या भूतकाळाचा अभ्यास करण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
2. साहित्यिक साधनांचे प्रकार आणि त्यांचा उपयोग स्पष्ट करा.
- साहित्यिक साधनांमध्ये हस्तलिखिते, ग्रंथ, प्रवासवर्णने, व शाही आदेश येतात. हे साधने प्राचीन काळातील सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक परिस्थितीचे वर्णन करतात.
3. संग्रहालयांची कार्ये कोणती आहेत?
- संग्रहालये ऐतिहासिक वस्तूंचे जतन करतात, त्यांचे वर्गीकरण करतात आणि शैक्षणिक व सांस्कृतिक प्रदर्शनासाठी उपलब्ध करतात.
4. सरस्वती महाल ग्रंथालयाचे वैशिष्ट्य काय आहे?
- तंजावर येथील या ग्रंथालयात ४९,००० हून अधिक प्राचीन हस्तलिखिते आणि ग्रंथ संग्रहित आहेत. हे भारतातील एक महत्त्वाचे सांस्कृतिक केंद्र आहे.
5. डिजिटायझेशनचा उपयोग काय आहे?
- ऐतिहासिक दस्तऐवज डिजिटल स्वरूपात जतन केल्याने माहिती दीर्घकाळ टिकते आणि जागतिक स्तरावर उपलब्ध होते.
6. स्थल कोशाचा उपयोग कशासाठी केला जातो?
- स्थल कोश विशिष्ट स्थळांशी संबंधित ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि भौगोलिक माहिती उपलब्ध करून देतो.
7. संज्ञा कोशाचे महत्त्व काय आहे?
- संज्ञा कोश विशिष्ट विषयांतील संज्ञा व त्यांचे अर्थ स्पष्ट करून त्या विषयाचे समज विस्तारित करतो.
8. विश्वकोश आणि शब्दकोश यामध्ये काय फरक आहे?
- विश्वकोश सर्वसामान्य विषयांची सखोल माहिती देतो, तर शब्दकोश फक्त शब्दांचे अर्थ आणि व्याख्या देतो.
9. ऐतिहासिक साधनांचे संवर्धन कसे केले जाते?
- दस्तऐवज जतन करण्यासाठी विशिष्ट तापमान व आर्द्रतेचे व्यवस्थापन, डिजिटायझेशन, आणि संवर्धन प्रशिक्षण दिले जाते.
10. प्राचीन स्मारक व पुरातत्त्वीय स्थळांचे संरक्षण का आवश्यक आहे?
ही स्मारके आणि स्थळे आपला सांस्कृतिक वारसा जतन करण्यासाठी, संशोधनासाठी, व राष्ट्रीय अभिमानासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहेत.
Leave a Reply