इतिहास Important Questions Class 10 Chapter 7 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

खेळ आणि इतिहास

लहान प्रश्न

1. खेळांचे जीवनातील महत्त्व काय आहे?

➜ खेळ शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी तसेच मनोरंजनासाठी महत्त्वाचे आहेत.

2. बैठे खेळ कोणते असतात?

➜ बुद्धिबळ, कॅरम, पत्ते, सागरगोटे हे बैठे खेळ आहेत.

3. मैदानी खेळ कोणते असतात?

➜ खो-खो, कबड्डी, क्रिकेट, फुटबॉल हे मैदानी खेळ आहेत.

4. ग्रीक लोकांनी कोणती स्पर्धा सुरू केली?

➜ ग्रीक लोकांनी ऑलिंपिक स्पर्धेची सुरुवात केली.

5. मैदानी खेळांचे प्रकार कोणते आहेत?

➜ देशी खेळ आणि विदेशी खेळ असे दोन प्रकार आहेत.

6. सर्वप्रथम ऑलिंपिक स्पर्धा कुठे झाल्या?

➜ प्राचीन ऑलिंपिक ग्रीसमधील ऑलिंपिया शहरात झाल्या.

7. भारतातील पारंपरिक खेळ कोणते आहेत?

➜ कबड्डी, खो-खो, गोट्या, विटीदांडू हे पारंपरिक खेळ आहेत.

8. खेळाच्या इतिहासाचा अभ्यास का महत्त्वाचा आहे?

➜ खेळांच्या विकासाची माहिती मिळवण्यासाठी इतिहास महत्त्वाचा आहे.

9. शारीरिक तंदुरुस्ती वाढवणारे खेळ कोणते आहेत?

➜ धावणे, पोहणे, मल्लखांब, जिम्नॅस्टिक्स हे खेळ तंदुरुस्ती वाढवतात.

10. खेळातून कोणते गुण विकसित होतात?

➜ संघभावना, संयम, निर्णयक्षमता, नेतृत्वगुण आणि आत्मविश्वास वाढतो.

दीर्घ प्रश्न

1. खेळांचे आंतरराष्ट्रीयीकरण कसे झाले?

➜ ग्रीक लोकांनी ऑलिंपिक स्पर्धा सुरू करून खेळांना आंतरराष्ट्रीय स्वरूप दिले. पुढे विविध खेळ जागतिक स्तरावर लोकप्रिय झाले, जसे की क्रिकेट, फुटबॉल, टेनिस. यामुळे विविध देशांमध्ये मैत्रीपूर्ण संबंध निर्माण झाले.

2. बैठे खेळ आणि मैदानी खेळ यात काय फरक आहे?

➜ बैठे खेळ बसून खेळले जातात, जसे की बुद्धिबळ, कॅरम, पत्ते. मैदानी खेळ मैदानात खेळले जातात, जसे की कबड्डी, खो-खो, क्रिकेट, फुटबॉल. मैदानी खेळ शारीरिक हालचालींवर आधारित असतात, तर बैठे खेळ बुद्धीचा वापर करून खेळले जातात.

3. खेळांचा इतिहास अभ्यासण्याचे महत्त्व काय आहे?

➜ खेळांचा इतिहास अभ्यासल्याने विविध खेळांच्या उत्पत्तीची माहिती मिळते. तसेच प्राचीन काळातील खेळांची परिस्थिती आणि त्यांच्या विकासाचे स्वरूप कळते. इतिहासाच्या आधारे खेळांची प्रगती व बदल लक्षात घेता येतात.

4. शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी खेळ कसे उपयुक्त आहेत?

➜ खेळांमुळे शरीर तंदुरुस्त राहते, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते आणि स्नायू मजबूत होतात. मानसिकदृष्ट्या खेळ तणाव कमी करतात, आत्मविश्वास वाढवतात आणि निर्णयक्षमता सुधारतात. तसेच खेळांमुळे आनंद व सकारात्मक विचारसरणी निर्माण होते.

5. खेळांचे व्यावसायिक महत्त्व काय आहे?

➜ खेळ आता केवळ छंद न राहता व्यवसायिक संधी उपलब्ध करून देतात. खेळाडू, प्रशिक्षक, पंच, क्रीडा पत्रकारिता आणि क्रीडा व्यवस्थापन यांसारख्या क्षेत्रांत रोजगाराच्या संधी निर्माण झाल्या आहेत. मोठ्या खेळाडूंना जाहिरात करार, ब्रँड अँबेसिडर म्हणून संधी मिळते.

6. आंतरराष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धांचे महत्त्व काय आहे?

➜ आंतरराष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धांमुळे विविध देशांमध्ये सौहार्दपूर्ण संबंध निर्माण होतात. खेळाडूंना आपली क्षमता सिद्ध करण्याची संधी मिळते आणि खेळांना जागतिक प्रतिष्ठा प्राप्त होते. ऑलिंपिक, क्रिकेट विश्वचषक, फीफा विश्वचषक अशा स्पर्धा लोकप्रिय आहेत.

7. भारतामध्ये पारंपरिक खेळांना महत्त्व का दिले जाते?

➜ पारंपरिक खेळ हे आपल्या संस्कृतीचा अविभाज्य भाग आहेत. लंगडी, खो-खो, कबड्डी, गोट्या, विटीदांडू हे खेळ भारतीय परंपरेतून विकसित झालेले आहेत. हे खेळ शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक विकासासाठी उपयुक्त ठरतात.

8. खेळांचे साहित्य आणि त्यातील बदलांविषयी माहिती द्या.

➜ प्राचीन काळी खेळासाठी नैसर्गिक साधनसामग्री वापरली जात होती, जसे की दगड, लाकूड, माती. आज खेळांसाठी अत्याधुनिक साहित्य उपलब्ध आहे, जसे की फायबर बॅट, सिंथेटिक बॉल, कृत्रिम मैदान. खेळाच्या साधनांमध्ये विज्ञानाचा मोठा वाटा आहे.

9. खेळांचे तंत्रज्ञानावर होणारे परिणाम कोणते आहेत?

➜ खेळाच्या क्षेत्रात तंत्रज्ञानाचा मोठा प्रभाव पडला आहे. व्हिडिओ विश्लेषण, हॉक-आय तंत्रज्ञान, डीआरएस प्रणाली यामुळे खेळाचे अचूक विश्लेषण करता येते. तसेच खेळाडूंच्या प्रशिक्षणासाठी आधुनिक उपकरणे आणि डिजिटल प्लॅटफॉर्मचा वापर वाढला आहे.

10. खेळांशी संबंधित चित्रपटांचे महत्त्व काय आहे?

➜ खेळांवरील चित्रपटांमुळे लोकांना खेळ आणि खेळाडूंचे संघर्षमय जीवन समजते. “दंगल”, “चक दे इंडिया”, “मेरी कोम” यांसारखे चित्रपट प्रेक्षकांना प्रेरित करतात. अशा चित्रपटांमुळे खेळांचा प्रचार व प्रसिद्धी वाढते आणि नवीन पिढीला खेळांकडे आकर्षित करता येते.