इतिहास Important Questions Class 10 Chapter 4 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

भारतीय कलांचा इतिहास

लहान प्रश्न

1. कला कोणती दोन प्रकारांत विभागली जाते?

कला दृक्कला आणि ललितकला या दोन प्रकारांत विभागली जाते.

2. मथुरा शिल्पशैली कधी उदयाला आली?

मथुरा शिल्पशैली कुशाण काळात उदयाला आली.

3. हेमाडपंती स्थापत्यशैलीत कोणता बांधकाम प्रकार वापरला जातो?

हेमाडपंती स्थापत्यशैलीत दगडांना सांधून बांधकाम केले जाते, चुना वापरला जात नाही.

4. वारली चित्रशैलीत कोणते मुख्य घटक दिसतात?

वारली चित्रशैलीत त्रिकोणी मानवाकृती आणि निसर्ग घटक दिसतात.

5. कुतुबमिनार कोठे आहे?

कुतुबमिनार दिल्लीत आहे.

6. गोलघुमट कोठे आहे?

गोलघुमट विजापूर येथे आहे.

7. अजिंठा लेण्यांमधील भित्तिचित्रांचा कालखंड कोणता आहे?

अजिंठा लेण्यांमधील भित्तिचित्रांचा कालखंड गुप्त काळाचा आहे.

8. द्राविड स्थापत्यशैलीचे मुख्य वैशिष्ट्य काय आहे?

द्राविड स्थापत्यशैलीत गोपुर आणि गजप्रस्थ रचना वैशिष्ट्यपूर्ण आहेत.

9. भारतीय मुस्लीम स्थापत्यशैलीत कोणता विदेशी प्रभाव दिसतो?

भारतीय मुस्लीम स्थापत्यशैलीत पर्शियन आणि मध्य आशियाई प्रभाव दिसतो.

10. मधुबनी चित्रकलेचा उगम कोठे झाला?

मधुबनी चित्रकलेचा उगम बिहारमध्ये झाला.

दीर्घ प्रश्न

1. नागर, द्राविड आणि हेमाडपंती स्थापत्यशैलींची वैशिष्ट्ये सांगा.

नागर शैलीत उंच शिखरे, द्राविड शैलीत गोपुर, आणि हेमाडपंतीत सुबक कोरीव काम आणि दगडांचे सांधकाम दिसते. या शैली भिन्न भौगोलिक व ऐतिहासिक पार्श्वभूमीला दर्शवतात.

2. वारली चित्रशैलीचे महत्त्व स्पष्ट करा.

वारली चित्रशैली ही महाराष्ट्रातील आदिवासींची कला असून, ती निसर्गाशी संबंधित आहे. यात साध्या त्रिकोणी आकृत्यांद्वारे जीवनाचे चित्रण केले जाते.

3. चित्रकथी परंपरेचे पुनरुज्जीवन का गरजेचे आहे?

चित्रकथी परंपरा हरवत चालली आहे, जी भारतीय संस्कृतीचा महत्त्वाचा भाग आहे. तिचे जतन करण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञान व प्रोत्साहन आवश्यक आहे.

4. हेमाडपंती शैलीच्या स्थापत्याचे वैशिष्ट्यपूर्ण उदाहरणे सांगा.

हेमाडपंती शैलीतील काशी विश्वेश्वर मंदिर व पंढरपूरचे विठ्ठल मंदिर प्रसिद्ध आहेत. ही शैली सुबक कोरीव कामासाठी ओळखली जाते.

5. भारतीय मुस्लीम स्थापत्यशैलीची काही उदाहरणे सांगा.

ताजमहाल (आग्रा), कुतुबमिनार (दिल्ली) आणि गोलघुमट (विजापूर) ही या शैलीची प्रमुख उदाहरणे आहेत. यात घुमट, कमानी व शिलालेख आढळतात.

6. कलेच्या इतिहासाचा अभ्यास का महत्त्वाचा आहे?

कलेच्या इतिहासाचा अभ्यास कलावस्तू जतन करणे, त्यांच्या सत्यतेची पडताळणी आणि सांस्कृतिक वारसा जपण्यासाठी महत्त्वाचा आहे.